shabd-logo

ગુર્જરી કુંજો

30 June 2023

2 જોયું 2


(૧૮)


ગુર્જરી કુંજો


article-image
article-image
article-image





અહ ! અદ્‍ભૂત ને રસસુન્દર શી અમ દેશની કુંજઘટાઓ !
મદમાતી કૂજે જ્યહીં કોયલડી, જ્યહીં આમ્રવનોની છટાઓ;
ઝરથોસ્તની અગ્નિશિખા જ્ય્હાંજલે, જ્યહીં સૂરજવંશી નિકુંજો,
ગિરિગહ્વર શી ગુણગંભીર એ ઘનઘેરી ગુર્જરી કુંજો.


જ્યહીં વિન્ધ્યગિરિ ગરવો, શુકસોહતી સાતપૂડાની ગુફાઓ;
જ્યહીં પ્રેમ ને શૌર્યની તાપીતટે હજી ગાજી રહી વીરતાઓ;
વટતાપસને ભુજમાં ભીડી જ્ય્હાં નદીએ ઉરદ્રાવથી પૂજ્યો,
જલકેલિ કરે જ્યહીં સુન્દરી, એ જલભીની ગુર્જરી કુંજો.


જ્યહીં ભૂલભૂલામણી કોતરની ગૂંથી મઘ્ઘરથી મહી ગાજે,
જ્યહીં લોહ ને વજ્રની ઝાડી પરે અધિદેવી જ કાળી વિરાજે,
જ્યહીં કુંડ ભર્યા કંઈ ઉષ્ણ નીરે, જ્યહીં પ્રેમદયારવ ગુંજ્યો,
જ્યહીં દુર્ગની માળ ગજેન્દ્ર શી, એ ગઢગર્વી ગુર્જરી કુંજો.


જલપૂર્ણ સરોવર હેલે ચ્હડ્યાં, ઘેરી ગોમતીને તરુ ઝૂક્યાં,
ફૂલી શારદવેલ પ્રફુલ્લ ફૂલે, જ્યહીં ભક્તમયૂર ટહૂક્યા;
રસિકાઉર શાં ઝરણાં ઝીલતો નદ સપ્તજલે જ્યહીં ઝૂજ્યો,
રસવાડી ખીલી રસિયાંની શું ! એ રસવન્તી ગુર્જરી કુંજો.


યશમન્દિર જ્ય્હાં સુલતાની તણાં, જ્યહીં સ્ફાટિકપાળ તળાવો,
જ્યહીં શામળ ને દલપત્ત અખો, જળમ્હેલ સમી વિભુ વાવો;
જ્યહીં અબ્રની વેલ શી સાબ્રમતી, જિનવૈભવ જ્ય્હાં વડુ દૂઝ્યો,
જ્યહીં હુન્નર લક્ષ્મીથી સોહત, એ રિધરમ્ય ગુર્જરી કુંજો.


ઊંડી ડુંગરની ગલીઓ મહીં દેવ વસે વનપ્‍હાડઉછંગે,
જ્યહીં નીરઝરાતીર વાઘણવાઘ રમે ભીલબાળક સંગે;
દીઘ જોધપુર ને ઉદેપુરને ચાપધારી યશસ્વી અનુજો,
કંઈ વાદળ શી પથરાયલ એ વનશોભી ગુર્જરી કુંજો.


ઊંચું, ગુર્જરીના શીષફૂલ શું, અર્બુદ શૃંગ સ્ફુરન્ત અચંબા,
વળી આશિષવેણ શિરે વરસે જગવત્સલ શ્રી જગદંબા;
સુકુમાર સરસ્વતીનીરતીરે ધેનુ મન્દિર તીર્થ બુરૂજો,
જ્યહીં ક્ષત્રિયતાનું સિંહાસન, એ યશવર્તી ગુર્જરી કુંજો.


ઝીણી યોગગુફાઓ ગરૂડેશ્વરી ગિરનાર ઉભો નભ થંભી,
જ્યંહીં સિંહ ભરેલ સનાતન ગીર વનો પથરાઈ નભ ગોરંભી;
નરસિંહ અશોક ને રાણક, ઘોડલી ને હરણાંધ્વનિ કૂજ્યો,
ઇતિહાસપુરાણી ને સેજળ એ જગજૂની ગુર્જરી કુંજો.


નદીઓનાં મુખો મહીં જ્ય્હાં ઉરછાલૈક પશ્ચિમસિન્ધુ ઉછાળે,
જ્યહીં યાદવીભીની હિરણ્ય હજીય શ્રી કૃષ્ણની ભસ્મ પ્રજાળે;
જ્યહીં રુક્મણીનાં ઉરસ્વપ્ન ફળ્યાં, મહિમા શ્રી સુદામાઅનો બુઝ્યો,
ઢળી નાઘેર સારસશોભી, એ કૃષ્ણસુહાગી ગુર્જરી કુંજો.

૧૦

જ્યહીં સાહસશૌર્ય વરે સુન્દરી, નરનારાયણી જ્યહીં કુંડો,
જ્યહીં જેસલતોરલ સાથ સૂતાં તેહ કુંજલડીભર ઝુંડો;
વસુધાના વસુથી લચ્યાં ને નમ્યાં શું વસન્તવિભૂતિના પુંજો,
ઉરભાવ સમી અમ એહવી સૌ ગુણગર્વી ગુર્જરી કુંજો.
⁠ગુણગર્વી ગુર્જરી કુંજો.




समाप्त


[૧૩૬]

[૧૩૭]

[૧૩૮]
 

ન્હાનાલાલદ્વારા વધુ પુસ્તકો

18
લેખ
ચિત્રદર્શનો
0.0
વિવિધ પ્રસંગોએ દોરાયેલાં શબ્દચિત્રોનો આ લેખસંગ્રહ છે. આજથી લગભગ ચાળીશેક વર્ષો ઉપર ડૉ. હરિ હર્ષદ ધ્રુવનું ચિત્રદર્શન કાવ્ય છપાયું હતું, અને સ્વ. નવલરામભાઈએ ત્‍હેને વધાવ્યું હતું. આ સંગ્રહમાં કેટલાંક ઐતિહાસિક ચિત્રો છે, ને કેટલાંક કાલ્પનિક છે; કેટલાંક મનુષ્યરત્નોનાં છે, કેટલાંક પ્રસંગોનાં છે, ને કેટલાંક કુદરત કે કલાની વિશેષતાનાં છે. રળિયામણી ગુજરાત અને ગુણવન્તાં ગુજરાતીઓને સદાનાં ગૌરવશાળી કરનારૂં યે આ સંગ્રહમાં થોડું નથી. ⁠આ લેખમાલામાં કેટલુંક નથી ત્‍હેને માટે હું દિલગીર છું. સ્વ. જમનાબ્‍હેન સક્‍કઈ તથા પ્રો. ગજ્જર એ સ્નેહી ને ગુરજરરત્નોનાં દર્શન આ દર્શનાવલિમાં નથી. ગુજરાત-મુંબઈના ઉદ્યોગવ્યાપારના વડીલ ને અમદાવાદના પિતામહ રણછોડલાલ ' ર્‍હેંટિયાવાળા ' અને પ્રેમશૌર્યની હાકલ વગાડનાર વીરપુરુષ નર્મદનાં યે ચિત્રો આમાં નથી. એ નથી તે આ સંગ્રહની મ્હને તો ઊણપો લાગે છે.
1

ગુજરાત

30 June 2023
0
0
0

ગુજરાત એક ઐતિહાસિક કાવ્ય ૧. ⁠ધન્ય હો ! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ ! ⁠આપણો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ; કૃષ્ણચન્દ્રની કૌમુદીઉજળો, ⁠કીધ પ્રભુએ ય સ્વદેશ: ⁠આપણો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ.  ધન્ય હો ! ૨. ⁠

2

શરદ પુનમ

30 June 2023
0
0
0

(૨) શરદ પુનમ પડ્યો હતો તે તટ વિશ્વનો વડો, અગાધ એકાન્ત હતો ઊંડો ઊંડો; પ્રશાન્ત ઝૂકી હતી આભની ઘટા, માઝાવતી સાગરની હતી છટા શાન્તિ શાન્તિ હતી ગાઢ હૈયામાં અન્તરિક્ષમાં ત્ય્હાં

3

કુલયોગિની

30 June 2023
0
0
0

(૩) કુલયોગિની ૧ ભરેલા સરમાં નીર ખાતાં'તાં મન્દ હેલિયાં; ને હૈયું યે ચ્‍હડ્યું હેલે, દર્શ ત્ય્હાં દેવીનાં થયાં.૨ છે એક ઉજ્જવળ પુરાણપ્રસિદ્ધ દેશ, ઉષ્માપ્રતાપભર સૂર્ય તપે હમેશ;

4

સૌભાગ્યવતી

30 June 2023
0
0
0

(૪) સૌભાગ્યવતી ⁠મોગરાનો મંડપ હતો, ને મંડપ નીચે તે ઉભી હતી: જાણે ફૂલની લટકતી સેર. ⁠આસપાસ અજવાળાં ઉગતાં; ને દિશદિશમાં વસન્ત ઢોળાતી, ક્યારેક્યારે કળીઓ ઉઘડતી, પત્રેપત્રે પુષ્પ પ્રગટત

5

નવયૌવના

30 June 2023
0
0
0

(૫) નવયૌવના ⁠કોઈ ક્‌હેશો તે શા વિચાર કરતી હતી ? ⁠મધ્યાહ્ન હતો, સૃષ્ટિને સેંથે સૂર્ય વિરાજતો. આશપાશનું ઉંડું આકાશ નીલઘેરૂં ને નિર્મળું હતું. ક્ષિતિજ ઉપર જલભર પયોદ, વિશ્વનાટકના પડ

6

કાઠિયાણીનું ગીત

30 June 2023
0
0
0

(૬) કાઠિયાણીનું ગીત ⁠મ્હારા સાવજશૂરા નાથ હો ! ત્‍હારે દેશ-કશા પરદેશ ! કેસરઘોળી કંકાવટી, ને કુંકુમઘોળ્યો થાળ; સૂરજ ! તુજને પૂજશું મ્હારે સૂરજદેવળ પાળ : ⁠મ્હારા સાવજશૂરા. આભ ઢળ્યાં

7

રાજવીર

30 June 2023
0
0
0

(૭) રાજવીર ⁠રાજ્યના સિંહાસન સમુ ઉંચું એક શિખર હતું. એ સિંહાસને ઈન્દ્ર શો તે ઓપતો. પૃથ્વીને પાટલે દેવપતિ જેવો દેદીપ્યમાન તે દીસતો. ⁠શિખરે વનના વાઘા સજ્યા હતા, ને સ્કન્ધે પ્રફુલ્લ

8

શ્રીમન્ત મહારાજ સયાજીરાવ ગાયકવાડ

30 June 2023
0
0
0

(૮) શ્રીમન્ત મહારાજ સયાજીરાવ ગાયકવાડ તેજછાયાનું એક ચિત્ર છાયા વિનાનું તેજ કોઈ એ દીઠું છે ? જગત્‌નો મધ્યાહ્ન તપતો હોય છે ત્ય્હારે યે જગત્‌માં પડછાયાઓ પડેલા નથી હોતા ? સૂર્યમાં સૂર્યધા

9

તાજમહેલ

30 June 2023
0
0
0

(૯) તાજમહેલ ૧ આ એ જ શું મંડપ નિત્યલગ્નનો ? કે ભસ્મરાશિ પિયુ પ્રેમલગ્નનો ? આ તાજ શું એ મુમતાજનો ? સખે ! કે સ્નેહના પંખીની વાસયષ્ટિ એ ? ૨ પ્રેમનાં સ્મરણો બોલે માનવીમાનવીઉરે

10

ચારુ વાટિકા

30 June 2023
0
0
0

(૧૦) ચારુ વાટિકા ૧. રત્નાકરઝલે રત્નઝૂલે, ⁠ઝીલી જલદલમાં, હિન્દ દેવી ઝૂલાવે, વાળી મૂઠ્ઠી ત્રિરત્ને ⁠જડી, કટિ ધરી શું, સ્‍હોય સૌરાષ્ટ્ર એવો; લીલી નાઘેર છે ત્ય્હાં ⁠સુભગ ઢળકતી સાડીની ક

11

શ્રાવણી અમાસ

30 June 2023
0
0
0

(૧૧) શ્રાવણી અમાસ એક વેળા રાત્રિ પડતી હતી, અને મ્હારાં નયનોમાં નિદ્રા ઘેરાતી. અન્તે નયન ફરક્યું, ને પ્રવૃત્તિ પ્રજ્જવળી: હું ઉઠ્યો, ને રાત્રિના તટ ઉપર ઉભો. ⁠સઘળે નીરવ શમશમાકાર હતું

12

બ્રહ્મદીક્ષા

30 June 2023
0
0
0

(૧૨) બ્રહ્મદીક્ષા એ જ માર્ગ, બન્ધુ ! એ જ માર્ગ: નેત્રકમળ મીંચી વિચરો છો, પણ એ જ પ્રભુનો રાજમાર્ગ. ⁠ગંભીર કોલાહલ ભર્યું એ બજાર અત્ય્હારે શૂન્ય-સ્તબ્ધ-મૂર્છિત જેવું છે, શ્રીપુરના ના

13

ગુરુદેવ

30 June 2023
0
0
0

(૧૩) ગુરુદેવ ⁠ગુરુદેવ ! નમોનમ: ગુરુ ! ત્ય્હાં સુણાશે આ શબ્દ ? જ્ય્હાં વિચરો છો જ્યોતિરૂપે, ત્ય્હાં મૃત્યુલોકાના બોલ પહોંચે છે ? શીખવ્યું છે આપે જ, ને સ્મરૂં છું, કે માનવ વાણીનો પડઘો

14

સૌરાષ્ટ્રનો સાધુ

30 June 2023
0
0
0

(૧૪) સૌરાષ્ટ્રનો સાધુ સૌ રાષ્ટ્રીઓ ! સહુ સુણજો, સોરઠ સાધુસૂનો થતો જાય છે. ⁠ને એ સાધુ યે ગયો સાન્ત તજી અક્ષારમાં. એ ગયો અવનિમાંથી ઉપર, ને ચાલ્યે જ જાય છે એમની એમ જગતની આ ઘટમાળ

15

પિતૃતર્પણ

30 June 2023
0
0
0

(૧૫) પિતૃતર્પણ ૧ બાર બાર ગયાં વર્ષો રાત્રિઓ પડતાં સૂની, બાર બાર વહ્યાં વર્ષો વાદળી વરસી ભીની: બાર વર્ષો થયાં, તાત ! મૃત્યુના પડદા નમ્યે; હજી યે ચક્ષુમાં ત્‍હો યે પ્રવેશો પૂર્વના રમે.

16

મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી

30 June 2023
0
0
0

(૧૬) મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી ⁠કોઈ એક સૃજનજૂનું દેવાલય હોય, ને ત્‍હેના પ્રાચીન ખંડેરમાંનો જગતજગાડતો ઘંટારવ સુષુપ્ત થયો હોય એવા લોકવિસરાયેલા દેવમંદિરે કો મહાસંન્યાસી પધારે, પોતાના સર્વ સામર્થ્યથ

17

ગુજરાતનો તપસ્વી

30 June 2023
0
0
0

(૧૭) ગુજરાતનો તપસ્વી ⁠મન્દિરોમાં પચ્ચાસ દીપમાળા પ્રગટાવો, પચ્ચાસ પચ્ચાસ આરતીઓ ઉતરાવો,⁠ પચ્ચાસ પચ્ચાસ દેવઘંટા વગડાવો, આજે પચ્ચાસ વર્ષોનો ઉત્સવ છે. ⁠અને એ કોણ છે એવો ? જાણે કાઇક જગત

18

ગુર્જરી કુંજો

30 June 2023
0
0
0

(૧૮) ગુર્જરી કુંજો ૧ અહ ! અદ્‍ભૂત ને રસસુન્દર શી અમ દેશની કુંજઘટાઓ ! મદમાતી કૂજે જ્યહીં કોયલડી, જ્યહીં આમ્રવનોની છટાઓ; ઝરથોસ્તની અગ્નિશિખા જ્ય્હાંજલે, જ્યહીં સૂરજવંશી નિકુંજો,

---

એક પુસ્તક વાંચો