shabd-logo

સૌભાગ્યવતી

30 June 2023

5 જોયું 5

(૪)

સૌભાગ્યવતી


article-image
article-image
article-image



⁠મોગરાનો મંડપ હતો,
ને મંડપ નીચે તે ઉભી હતી:
જાણે ફૂલની લટકતી સેર.

⁠આસપાસ અજવાળાં ઉગતાં;
ને દિશદિશમાં વસન્ત ઢોળાતી,
ક્યારેક્યારે કળીઓ ઉઘડતી,
પત્રેપત્રે પુષ્પ પ્રગટતાં હતાં.
ફૂલના સરોવર સરીખડી વાડીમાં
તે વાડી જેવી વિરાજતી.

⁠વદને ત્‍હેને વસન્ત હસતી,
હૃદયે ત્‍હેને વસન્ત લહરતી,
બારણે ત્‍હેને વસન્ત બોલતી,
ઓરડે ત્‍હેને વસન્ત વિહરતી,


કુલમાં ત્‍હેના વસન્તના વાસ હતા.
વસન્તનો વર પામેલી વસન્તપૂજારણ
આંગણું ભરી ઉભી હતી.

⁠સૌભાગ્યના આભૂષણે શણગારાયેલી,
સંસારના મહાશણગારરૂપ,
તે એક સૌભાગ્યવતી હતી.

⁠પગલામાં ત્‍હેનાં પુષ્પ હતાં,
ચરણે ધરા ન્હોતી ચંપાતી.
કુલાશ્રમનો માથે ગોખ ધારી
પ્રારબ્ધપુત્રી તે સ્મિત કરતી સોહાતી.

⁠સૌન્દર્યના ચન્દ્ર સમું મુખડું હતુ,
ને મુખડે મૃદુતા પમરતી.
લજામણીના છોડ જેવાં
ભ્રકુટિનાં ચાપ નમેલાં હતાં.
નીચે કલ્યાણકારી કીકીઓમાં
આદર ને આતિથ્ય ઉઘડતાં.
આંખલડી આનન્દભીની હતી,
કેશાવલી સઘન વિરાજતી.
અંબોડલે ફૂલવેણી વિલસતી,
મહીંથી સૌભાગ્યની ફોરમ ફોરતી.
હૈયામાં નાથની વરમાળ ઝૂલતી,
ઉરખંડે અનેરી ઘટા ગોરંભતી.


અન્તરમાં મોજાં ઉછળતાં,
ઉરબન્ધ તૂટું તૂટું થતા.
રોમરોમમાં ભાવિ વિશ્વ રમતાં.
વિલાસની લોલવિલોલ લીલા શી,
સૌભાગ્યના સુધાકર સરીખડી,
સુન્દરતાની વસન્ત જેવી,
સ્વામીસ્નેહની પ્રતિમા સમી
ગૃહલક્ષ્મી ગૃહદ્વારે ડોલતી;
વાત્સલ્યની વેલી સમોવડી
કુલાગારે ઝૂકેલી હતી.
કલાપીની સંકેલેલી કલા સમી
દેહદેશે નવરંગ સાડી સરતી,
મહીં લજ્જાની લહરીઓ લહરતી.
પવિત્રતાની પાંદડીઓ જેવા
ગાલ ઉપર, ભાલપત્રે,
નાથના સ્નેહલેખ હતા.
ઉરમાંથી અમતના ફુવારા ફૂટતા,
સન્તાન તે જીવન પી અમર થતાં.
ભરથારની દૈવી સંપત્તિ સમી
દેહાકાશે ઉષા ઉઘડતી :
કાન્તિમાં કન્થના કોડ ઝળહળતા.
શીલનો પ્રભાવ, પ્રભુતા શો,
અખંડ પ્રભાએ પ્રકાશતો.
અંગોઅંગને વિશે


શ્રદ્ધા, સરલતા, શુશ્રૂષા હતાં.
જગતની જનની જેવી
સુન્દરી ભરી ભરી ભાસતી.
દૃષ્ટિમાં સન્તોષ ને શાન્તિ હતાં,
આંખડીમાં અનેક સંસાર મટમટતા.
ઉદારલોચન, પ્રસન્નવદન, શીલશીતલ,
ચન્દ્રિકા વિસ્તરતી પૂર્ણિમા જેવી
ઉરદેહની વસન્ત વિસ્તરતી,
સ્વામીવ્રત શી અવિચલ
ઉમ્મરની સ્ફટિકશિલાને પાટે
સૌભાગ્યવતી ઉભી હતી :
જાણે જગતની જગદીશ્વરી.

⁠પડોશમાં આંબાવાડિયાં હતાં.
મહીંથી કોયલોની કલ્લોલવાણી
માધુર્યના અભિષેક કરતી.

⁠સન્મુખ માધવીનાં ફૂલ ખરેલાં હતાં :
જાણે ત્હેનાં મુખનાં વેરાયેલ વેણ.

⁠કુલાશ્રમને આંગણે વસન્ત પધારી હતી,
ચોકમાં નન્દનનાં ચન્દન વર્ષતાં.
આનન્દવદને ભગવતી
વન્દન વન્દી વસન્ત પૂજતી :
કુંકુમ ને અક્ષત ચ્‍હડાવી


અક્ષત કુંકુમના અધિકાર માગતી.
ભવોભવ, પ્રાણયાત્રાના તીર્થે તીર્થે,
એ વલ્લભનો સહચાર વાંછતી.

⁠નવવર્ષાની વાદળી જેવી
તે આશાભરી હતી :
કુટુમ્બના આધાર જેવી
તે ધીર ધરિત્રી હતી :
સ્નેહની પરમ ભાગીરથી જેવી
દેવી પતિતપાવની હતી.

⁠સૌભાગ્યના દેવ સરીખડો
કોડામણો કન્થ પધાર્યો :
સીતાની વાડીએ જાણે રામ.
જીવનનાં જલથી વધાવ્યો,
પ્રાણને પદ્માસન પધરાવ્યો.
આશા ઇષ્ટની સ્‍હોડમાં ઉભી :
મુમુક્ષુ મુક્તિને ઉમ્મર ઉભો.
આરતીની શિખાઓ સમોવડી
નયનોમાં જ્યોતિર્માળ પ્રગટી.
બારણે અદ્‍ભૂત ઉજાસ ઉઘડ્યો.
અન્તરિક્ષથી અનિલ આવ્યા,
સ્નેહના સન્દેશાઓ ભર્યાં તેજવાદળ
તે દિશદિશમાં લઈ પરવર્યાં. 

ન્હાનાલાલદ્વારા વધુ પુસ્તકો

18
લેખ
ચિત્રદર્શનો
0.0
વિવિધ પ્રસંગોએ દોરાયેલાં શબ્દચિત્રોનો આ લેખસંગ્રહ છે. આજથી લગભગ ચાળીશેક વર્ષો ઉપર ડૉ. હરિ હર્ષદ ધ્રુવનું ચિત્રદર્શન કાવ્ય છપાયું હતું, અને સ્વ. નવલરામભાઈએ ત્‍હેને વધાવ્યું હતું. આ સંગ્રહમાં કેટલાંક ઐતિહાસિક ચિત્રો છે, ને કેટલાંક કાલ્પનિક છે; કેટલાંક મનુષ્યરત્નોનાં છે, કેટલાંક પ્રસંગોનાં છે, ને કેટલાંક કુદરત કે કલાની વિશેષતાનાં છે. રળિયામણી ગુજરાત અને ગુણવન્તાં ગુજરાતીઓને સદાનાં ગૌરવશાળી કરનારૂં યે આ સંગ્રહમાં થોડું નથી. ⁠આ લેખમાલામાં કેટલુંક નથી ત્‍હેને માટે હું દિલગીર છું. સ્વ. જમનાબ્‍હેન સક્‍કઈ તથા પ્રો. ગજ્જર એ સ્નેહી ને ગુરજરરત્નોનાં દર્શન આ દર્શનાવલિમાં નથી. ગુજરાત-મુંબઈના ઉદ્યોગવ્યાપારના વડીલ ને અમદાવાદના પિતામહ રણછોડલાલ ' ર્‍હેંટિયાવાળા ' અને પ્રેમશૌર્યની હાકલ વગાડનાર વીરપુરુષ નર્મદનાં યે ચિત્રો આમાં નથી. એ નથી તે આ સંગ્રહની મ્હને તો ઊણપો લાગે છે.
1

ગુજરાત

30 June 2023
0
0
0

ગુજરાત એક ઐતિહાસિક કાવ્ય ૧. ⁠ધન્ય હો ! ધન્ય જ પુણ્યપ્રદેશ ! ⁠આપણો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ; કૃષ્ણચન્દ્રની કૌમુદીઉજળો, ⁠કીધ પ્રભુએ ય સ્વદેશ: ⁠આપણો ગુણિયલ ગુર્જર દેશ.  ધન્ય હો ! ૨. ⁠

2

શરદ પુનમ

30 June 2023
0
0
0

(૨) શરદ પુનમ પડ્યો હતો તે તટ વિશ્વનો વડો, અગાધ એકાન્ત હતો ઊંડો ઊંડો; પ્રશાન્ત ઝૂકી હતી આભની ઘટા, માઝાવતી સાગરની હતી છટા શાન્તિ શાન્તિ હતી ગાઢ હૈયામાં અન્તરિક્ષમાં ત્ય્હાં

3

કુલયોગિની

30 June 2023
0
0
0

(૩) કુલયોગિની ૧ ભરેલા સરમાં નીર ખાતાં'તાં મન્દ હેલિયાં; ને હૈયું યે ચ્‍હડ્યું હેલે, દર્શ ત્ય્હાં દેવીનાં થયાં.૨ છે એક ઉજ્જવળ પુરાણપ્રસિદ્ધ દેશ, ઉષ્માપ્રતાપભર સૂર્ય તપે હમેશ;

4

સૌભાગ્યવતી

30 June 2023
0
0
0

(૪) સૌભાગ્યવતી ⁠મોગરાનો મંડપ હતો, ને મંડપ નીચે તે ઉભી હતી: જાણે ફૂલની લટકતી સેર. ⁠આસપાસ અજવાળાં ઉગતાં; ને દિશદિશમાં વસન્ત ઢોળાતી, ક્યારેક્યારે કળીઓ ઉઘડતી, પત્રેપત્રે પુષ્પ પ્રગટત

5

નવયૌવના

30 June 2023
0
0
0

(૫) નવયૌવના ⁠કોઈ ક્‌હેશો તે શા વિચાર કરતી હતી ? ⁠મધ્યાહ્ન હતો, સૃષ્ટિને સેંથે સૂર્ય વિરાજતો. આશપાશનું ઉંડું આકાશ નીલઘેરૂં ને નિર્મળું હતું. ક્ષિતિજ ઉપર જલભર પયોદ, વિશ્વનાટકના પડ

6

કાઠિયાણીનું ગીત

30 June 2023
0
0
0

(૬) કાઠિયાણીનું ગીત ⁠મ્હારા સાવજશૂરા નાથ હો ! ત્‍હારે દેશ-કશા પરદેશ ! કેસરઘોળી કંકાવટી, ને કુંકુમઘોળ્યો થાળ; સૂરજ ! તુજને પૂજશું મ્હારે સૂરજદેવળ પાળ : ⁠મ્હારા સાવજશૂરા. આભ ઢળ્યાં

7

રાજવીર

30 June 2023
0
0
0

(૭) રાજવીર ⁠રાજ્યના સિંહાસન સમુ ઉંચું એક શિખર હતું. એ સિંહાસને ઈન્દ્ર શો તે ઓપતો. પૃથ્વીને પાટલે દેવપતિ જેવો દેદીપ્યમાન તે દીસતો. ⁠શિખરે વનના વાઘા સજ્યા હતા, ને સ્કન્ધે પ્રફુલ્લ

8

શ્રીમન્ત મહારાજ સયાજીરાવ ગાયકવાડ

30 June 2023
0
0
0

(૮) શ્રીમન્ત મહારાજ સયાજીરાવ ગાયકવાડ તેજછાયાનું એક ચિત્ર છાયા વિનાનું તેજ કોઈ એ દીઠું છે ? જગત્‌નો મધ્યાહ્ન તપતો હોય છે ત્ય્હારે યે જગત્‌માં પડછાયાઓ પડેલા નથી હોતા ? સૂર્યમાં સૂર્યધા

9

તાજમહેલ

30 June 2023
0
0
0

(૯) તાજમહેલ ૧ આ એ જ શું મંડપ નિત્યલગ્નનો ? કે ભસ્મરાશિ પિયુ પ્રેમલગ્નનો ? આ તાજ શું એ મુમતાજનો ? સખે ! કે સ્નેહના પંખીની વાસયષ્ટિ એ ? ૨ પ્રેમનાં સ્મરણો બોલે માનવીમાનવીઉરે

10

ચારુ વાટિકા

30 June 2023
0
0
0

(૧૦) ચારુ વાટિકા ૧. રત્નાકરઝલે રત્નઝૂલે, ⁠ઝીલી જલદલમાં, હિન્દ દેવી ઝૂલાવે, વાળી મૂઠ્ઠી ત્રિરત્ને ⁠જડી, કટિ ધરી શું, સ્‍હોય સૌરાષ્ટ્ર એવો; લીલી નાઘેર છે ત્ય્હાં ⁠સુભગ ઢળકતી સાડીની ક

11

શ્રાવણી અમાસ

30 June 2023
0
0
0

(૧૧) શ્રાવણી અમાસ એક વેળા રાત્રિ પડતી હતી, અને મ્હારાં નયનોમાં નિદ્રા ઘેરાતી. અન્તે નયન ફરક્યું, ને પ્રવૃત્તિ પ્રજ્જવળી: હું ઉઠ્યો, ને રાત્રિના તટ ઉપર ઉભો. ⁠સઘળે નીરવ શમશમાકાર હતું

12

બ્રહ્મદીક્ષા

30 June 2023
0
0
0

(૧૨) બ્રહ્મદીક્ષા એ જ માર્ગ, બન્ધુ ! એ જ માર્ગ: નેત્રકમળ મીંચી વિચરો છો, પણ એ જ પ્રભુનો રાજમાર્ગ. ⁠ગંભીર કોલાહલ ભર્યું એ બજાર અત્ય્હારે શૂન્ય-સ્તબ્ધ-મૂર્છિત જેવું છે, શ્રીપુરના ના

13

ગુરુદેવ

30 June 2023
0
0
0

(૧૩) ગુરુદેવ ⁠ગુરુદેવ ! નમોનમ: ગુરુ ! ત્ય્હાં સુણાશે આ શબ્દ ? જ્ય્હાં વિચરો છો જ્યોતિરૂપે, ત્ય્હાં મૃત્યુલોકાના બોલ પહોંચે છે ? શીખવ્યું છે આપે જ, ને સ્મરૂં છું, કે માનવ વાણીનો પડઘો

14

સૌરાષ્ટ્રનો સાધુ

30 June 2023
0
0
0

(૧૪) સૌરાષ્ટ્રનો સાધુ સૌ રાષ્ટ્રીઓ ! સહુ સુણજો, સોરઠ સાધુસૂનો થતો જાય છે. ⁠ને એ સાધુ યે ગયો સાન્ત તજી અક્ષારમાં. એ ગયો અવનિમાંથી ઉપર, ને ચાલ્યે જ જાય છે એમની એમ જગતની આ ઘટમાળ

15

પિતૃતર્પણ

30 June 2023
0
0
0

(૧૫) પિતૃતર્પણ ૧ બાર બાર ગયાં વર્ષો રાત્રિઓ પડતાં સૂની, બાર બાર વહ્યાં વર્ષો વાદળી વરસી ભીની: બાર વર્ષો થયાં, તાત ! મૃત્યુના પડદા નમ્યે; હજી યે ચક્ષુમાં ત્‍હો યે પ્રવેશો પૂર્વના રમે.

16

મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી

30 June 2023
0
0
0

(૧૬) મહર્ષિ દયાનંદ સરસ્વતી ⁠કોઈ એક સૃજનજૂનું દેવાલય હોય, ને ત્‍હેના પ્રાચીન ખંડેરમાંનો જગતજગાડતો ઘંટારવ સુષુપ્ત થયો હોય એવા લોકવિસરાયેલા દેવમંદિરે કો મહાસંન્યાસી પધારે, પોતાના સર્વ સામર્થ્યથ

17

ગુજરાતનો તપસ્વી

30 June 2023
0
0
0

(૧૭) ગુજરાતનો તપસ્વી ⁠મન્દિરોમાં પચ્ચાસ દીપમાળા પ્રગટાવો, પચ્ચાસ પચ્ચાસ આરતીઓ ઉતરાવો,⁠ પચ્ચાસ પચ્ચાસ દેવઘંટા વગડાવો, આજે પચ્ચાસ વર્ષોનો ઉત્સવ છે. ⁠અને એ કોણ છે એવો ? જાણે કાઇક જગત

18

ગુર્જરી કુંજો

30 June 2023
0
0
0

(૧૮) ગુર્જરી કુંજો ૧ અહ ! અદ્‍ભૂત ને રસસુન્દર શી અમ દેશની કુંજઘટાઓ ! મદમાતી કૂજે જ્યહીં કોયલડી, જ્યહીં આમ્રવનોની છટાઓ; ઝરથોસ્તની અગ્નિશિખા જ્ય્હાંજલે, જ્યહીં સૂરજવંશી નિકુંજો,

---

એક પુસ્તક વાંચો