એક ગામમાં એક મજૂર રહેતો હતો જેનું નામ હરિરામ હતું. તેમના પરિવારમાં કોઈ નહોતું. તે આખો દિવસ એકલો કામ કરતો હતો. તે હૃદયમાં ખૂબ જ દયાળુ અને તેના કાર્યોમાં ખૂબ સારા હતા. તે મજૂર હતો, તેથી મજૂરી પછી જ તેને ખાવાનું મળતું. પાછળ કોઈ નહોતું એટલે આ આજીવિકાથી તે સંતુષ્ટ હતો.
એકવાર તેને એક નાનું વાછરડું મળ્યું. તેણે ખુશીથી તેનો ઉછેર કર્યો, તેણે વિચાર્યું કે આજ સુધી તે એકલો હતો, હવે તે આ વાછરડાને તેના પુત્રની જેમ ઉછેરશે. હરિરામનો દિવસ તેના વાછરડાથી શરૂ થતો અને તેની સાથે જ સમાપ્ત થતો, તે દિવસ-રાત તેની સેવા કરતો અને તેની સાથે તેના હૃદયની વાત કરતો. થોડા સમય પછી વાછરડું બળદ બની ગયું. હરિરામ દ્વારા કરવામાં આવેલી સેવાએ તેમને ખૂબ જ સુંદર અને મજબૂત બનાવ્યા હતા.
ગામના બધા લોકો હરિરામના બળદની વાતો કરતા. ખેડૂતોના ગામમાં પુષ્કળ બળદ હતા, પણ હરિરામનો બળદ તે બધા કરતાં જુદો હતો. દૂર દૂરથી લોકો તેને જોવા આવતા હતા.બધા હરિરામના બળદની વાતો કરતા હતા.
હરિરામ પણ તેના બળદને પુત્રની જેમ પ્રેમ કરતો હતો ભલે તે ભૂખ્યો સૂતો હોય પરંતુ હંમેશા તેને પેટ ભરીને ખવડાવતો હતો.એક દિવસ શિવનો બળદ નંદી હરિરામના સ્વપ્નમાં દેખાયો. સિવાય કે તેમના બળદની સેવા કરી.
તેથી જ હું તમારા બળદને બોલવાની શક્તિ આપી રહ્યો છું. આ સાંભળીને હરિરામ જાગી ગયો અને પોતાના બળદ પાસે ગયો. તેણે બળદને સાદ કર્યો અને હસ્યો કે બળદ કેવી રીતે બોલી શકે ત્યારે અચાનક અવાજ આવ્યો બાબા તમે મારી સંભાળ એક પુત્રની જેમ રાખી છે હું તમારો આભારી છું અને તમારા માટે કંઈક કરવા માંગુ છું આ સાંભળીને હરિરામ ડરી ગયા અને તરત જ પોતાની જાતને ખેંચી લીધી. તેણે બળદને ગળે લગાવ્યો. ત્યારથી તે પોતાના બળદને નંદી કહીને બોલાવવા લાગ્યો. આખો દિવસ કામ કર્યા પછી તે નંદી સાથે આવીને વાતો કરતો હતો.
નંદીને ગરીબીનો માર પડ્યો, હરિરામ નંદીને ભરેલું પેટ આપતો, પણ નંદી પોતે ભૂખ્યો સૂતો.અને શરત પ્રમાણે શેઠ પાસેથી હજાર ટુકડા લઈ લે. હરિરામે કહ્યું, નંદી, તું પાગલ થઈ ગયો છે, એક બળદ પણ આટલો ભાર સહન કરી શકે છે, હું મારા જીવનથી ખુશ છું, હું આ કરવા માંગતો નથી, પરંતુ નંદીની વારંવારની વિનંતી પર હરિરામે તેની આજ્ઞા માનવી પડી.
એક દિવસ ડરીને હરિરામ શેઠ દીનદયાળના ઘરે પહોંચ્યા. દીનદયાલે તેને આવવાનું કારણ પૂછ્યું તો હરિરામે સ્થિતિ વિશે કહ્યું. શેઠ જોર જોરથી હસવા લાગ્યા અને બોલ્યા હરિરામ, બળદ સાથે રહીને તારું મન પણ બળદ જેવું થઈ ગયું છે, જો શરત હારી જઈશ તો તારે હજાર મહોર માટે તારી ઝૂંપડીમાં જવું પડશે.પાછી પણ ના લઈ શક્યો.
સટ્ટાનો દિવસ નક્કી થયો અને શેઠ દીનદયાલે આખા ગામમાં ઢોલ વગાડીને આ સ્પર્ધા વિશે ગ્રામજનોને જાણ કરી અને દરેકને આ અદ્ભુત નજારો જોવા આમંત્રણ આપ્યું. સમાચાર સાંભળીને બધાએ હરિરામની મજાક ઉડાવવાનું શરૂ કર્યું અને કહ્યું કે આ દાવમાં હરિરામ જ હારી જશે. આ બધું સાંભળીને હરિરામ વધુ ભયભીત થવા લાગ્યો અને નંદીને ધિક્કારવા લાગ્યો, તે તેને શાપ આપવા લાગ્યો, વારંવાર તેને દોષ આપવા લાગ્યો અને કહેવા લાગ્યો કે આ બળદને મેં ક્યાં પાળ્યો છે, મારા સૌભાગ્યને કારણે તે મારા માથાના છત પરથી પણ કપાઈ રહ્યો છે. જશે અને લોકોના થૂંક અલગ હશે.
હવે હરિરામને નંદી બિલકુલ પસંદ ન હતો.
જે દિવસે સ્પર્ધા યોજાવાની હતી તે દિવસ આવી ગયો. નંદીને માલસામાનથી ભરેલી ગાડાની આગળ ખેડવામાં આવ્યો અને હરિરામ પોતે ગાડા પર બેઠા. આ દ્રશ્ય જોઈને બધા ગામલોકો હસી રહ્યા હતા અને હરિરામને ખરાબ કહી રહ્યા હતા. હરિરામે નંદીને કહ્યું, જો તારા કારણે મારે કેટલું સાંભળવું પડ્યું, મેં તને પુત્રની જેમ ઉછેર્યો અને મને રસ્તા પર લાવવાનું કામ તેં કર્યું.
હરિરામના આવા દ્વેષપૂર્ણ શબ્દોને કારણે નંદીને ગુસ્સો આવ્યો અને તેણે નક્કી કર્યું કે તે એક ડગલું આગળ નહીં વધે અને આ રીતે હરિરામ શરત હારી ગયા, બધાએ તેની મજાક ઉડાવી અને તેણે શેઠને તેની ઝૂંપડી આપવી પડી.
હવે હરિરામ મંદિરની બહાર નંદી સાથે સૂતો હતો અને નંદીની સામે રડીને તેને શાપ આપી રહ્યો હતો.તેની વાત સાંભળી નંદી સહન ન કરી શક્યો અને બોલ્યો બાબા હરિરામ, આ બધું તારા કારણે થયું છે. આ સાંભળીને હરિરામ ચોંકી ગયા, તેમણે ગુસ્સામાં પૂછ્યું કે મેં શું કર્યું? તમે ગાંજો પીધો છે.શું ? ત્યારે નંદીએ કહ્યું કે ભગવાને મને બોલવાની શક્તિ તમારા પ્રેમના શબ્દોથી આપી છે. અને મેં તમારા માટે આ બધું કરવાનું વિચાર્યું પણ તેના બદલે તમે મને શાપ આપવા લાગ્યા અને મને ખરાબ કહેવા લાગ્યા, પછી મેં નક્કી કર્યું કે હું તમારા માટે કંઈ નહીં કરું, પણ હવે હું તમને ફરીથી કહું છું કે હું આટલા વાહનો ખેંચી શકું છું, તમે જાઓ. ફરીથી શરત લગાવો અને આ વખતે તમારી ઝૂંપડી અને એક હજાર સિક્કા લગાવો.
શું ? ત્યારે નંદીએ કહ્યું કે ભગવાને મને બોલવાની શક્તિ તમારા પ્રેમના શબ્દોથી આપી છે. અને મેં તમારા માટે આ બધું કરવાનું વિચાર્યું પણ તેના બદલે તમે મને શાપ આપવા લાગ્યા અને મને ખરાબ કહેવા લાગ્યા, પછી મેં નક્કી કર્યું કે હું તમારા માટે કંઈ નહીં કરું, પણ હવે હું તમને ફરીથી કહું છું કે હું આટલા વાહનો ખેંચી શકું છું, તમે જાઓ. ફરીથી શરત લગાવો અને આ વખતે તમારી ઝૂંપડી અને એક હજાર સિક્કા લગાવો.
હરિરામ એ જ કરે છે અને ફરીથી શરત મુજબ તે ગાડું તૈયાર કરે છે અને તેના પર નંદીને હળ કરે છે અને ફરીથી હરિરામ તેના પર બેસે છે અને તેને પ્રેમથી સમજાવે છે અને તેને ગાડા ખેંચવાનું કહે છે અને આ વખતે નંદીએ તે કર્યું છે, જેને જોઈને બધા ચોંકી જાય છે. રહે છે અને હરિરામ શરત જીતી જાય છે. શેઠ દીનદયાલ તેને તેની ઝૂંપડી અને હજાર ટુકડાઓ આપે છે.
વાર્તા નો સાર :
પ્રેમના ગીતોની વાર્તામાંથી આપણને આ જ બોધ મળે છે કે જીવનમાં પ્રેમથી જ જીતી શકાય છે. કહેવાય છે કે પ્રેમની સામે ભગવાન પણ ઝૂકી જાય છે, તેથી દરેક વ્યક્તિએ પ્રેમના શબ્દો જ બોલવા જોઈએ.
