રાષ્ટ્રી ય સ્વયંસેવક સંઘ શુંછે ? સંઘની યોજના દરેકરે ગામમાં જાણૉ

આ શ્રેણીમાંરાષ્ટ્રી ય સ્વયંસેવક સંઘના પૂજ્ય સરસંઘચાલક ડૉ. મોહનરાવ ભાગવત દ્વારા નવી દિલ્હીના વિજ્ઞાનભવન ખાતેભારતભરમાંથી પધારેલા રે પ્રબુદ્ધજનો અનેસમાજના વિવિધક્ષેત્રના અગ્રણીઓનેકરેલરે ત્રિદિવસીય પ્રવચન (૧૭/૧૮/૧૯/ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૮)અનેસંવાદનુંસંકલનછે.

રાષ્ટ્રી ય સ્વયંસેવક સંઘ શુંછે ? આ કાર્યપ્રણાલી (Methodology) છે, બીજું કશુંનથી. રાષ્ટ્રી ય સ્વયંસેવક સંઘ નામનુંજે સંગઠન છે તેશુંકરે છે ? તેવ્યક્તિનિર્માણનું કામ કરે છે. કારણ કે સમાજના આચરણમાં ઘણા પ્રકારના પરિવર્તન આજે પણ આપણેઈચ્છીએ છીએ. આપણેભેદમુક્ત સમાજ જોઈએ છે,
સમતાયુક્ત સમાજ જોઈએ, શોષણમુક્ત સમાજ જોઈએ. સમાજમાંથી સ્વાર્થપણ જવો જોઈએ. પણ આ જવું જોઈએ માત્ર એવું કહેવાથી જશેનહીં.હીંસમાજનું આચરણ ઉદાહરણોની ઉપસ્થિ તિમાં બદલાય છે. આપણેત્યાં આદર્શ મહાપુરુષોની કોઈ ઉણપ નથી. દેશ માટે સર્વસ્વ ન્યોચ્છાવર કરનારાઆપણી આ ભૂમિમાંઆદિકાળથી આ ક્ષણ સુધી ઘણા લોકો છે. પણ આપણા સામાન્ય સમાજની પ્રવૃત્તિ શું છે ? તેતેમની જયંતી, પુણ્યતિથિ મનાવેછે.
તેમની પૂજા જરૂર કરશે, તેમના જેવા જે ભૂલથી પણ નહીં બને. છત્રપતિ શિવાજી મહારાજ ફરીથી થવા જોઈએ પણ મારા ઘરમાંના થવા જોઈએ, બીજાનાઘરમાં થવા જોઈએ. કેટલાક વર્ષપહેલા રીડર્સડાયજેસ્જેટમાં મેંએક અંગ્રેજી વાક્ય વાંચ્યું હતું, The ideals are like stars, which we never reach. આદર્શદૂર જ રહે છે. તેમની પૂજા થાય છે, તેમનું અનુકરણ નથી થતું. આગળનું વાક્ય છે, But we can plot our chart according to them. તેમા
ploting the chartનું કામ નથી હોતું, તે કોના ભરોસેથાય છે ? આપણા નિકટના જે લોકો છે, તેમના આચરણનો પ્રભાવ આપણા આચરણ પર થાય છે.જો દેશના પ્રત્યેક ગામમાં, પ્રત્યેક ગલી, મહોલ્લામાં સ્વતંત્ર ભારતના આજના નાગરિક જેવું જે આચરણ હોવું જોઈએ, એવું આચરણ કરનારા દરેકરેપરિસ્થિ તિમાંતેનેન છોડનારા, તેના પર અડગ રહેનારા, ચારિત્ર્યસંપન્ન, સંપૂર્ણસમાજ સાથેપોતાનો આત્મીય સંપર્ક રાખનારા લોકો ઊભા થઈ જશે, તો એવાતાવરણમાંસમાજનુંઆચરણ બદલાશે.

સંઘ બસ આટલો જ છે, આનાથી વધારે કશુંનથી….
સંઘની યોજના દરેકરે ગામમાં, દરેકરે ગલીમાં સારા સ્વયંસેવક ઊભા કરવાની છે. સારા સ્વયંસેવકનો અર્થછે જેનું જે પોતાનુંચરિત્ર વિશ્વાસાસ્પદ છે, શુદ્ધ છે. જેસંપૂર્ણસમાજને, દેશનેપોતાનો માનીનેકા મ કરે છે. કોઈનેભેદભાવથી, શત્રુતાના ભાવથી નથી જોતો અનેતેના કારણેજેણે જે સમાજનો સ્નેહ અનેવિશ્વાસઅર્જિતર્જિ કર્યાછે. આવું આચરણ કરનારા લો કોની ટોળી પ્રત્યેક ગામમાં, પ્રત્યેક મહોલ્લામાંઊભી થાય. આ યોજના ૧૯૨૫માંસંઘના રૂપમાંપ્રારંભ થઈ. સંઘબસ આટલો જ છે, આનાથી વધારે કશુંનથી.

ડૉ. હેડગેવારનેપૂછવામાંઆવ્યું કે આપ શું કરશો ? ૧૯૨૮માંજ્યારે પહેલી વાર સંઘનુંપથસંચલન નાગપુરમાં થયું, તેમાંવધારે લોકો ન હોતા. ૨૧-૨૨ જેવી જેસંખ્યા હતી. પણ આપણા સમાજમાં એ વખતે૨૧-૨૨ લોકો પણ એક દિશામાં પગલું મેળવીનેચાલી રહ્યા હોય એ દૃશ્ય ઘણું દુર્લભ હતું. તેથી લોકોપ્રભાવિત થઈ ગયા અનેડૉ.હેડગેવારની પાસેગયા, કારણ કે તેઓ જાણતા હતા કે આ ક્રાંતિકારી મનોવૃત્તિના માણસ છે. તેમણેપોતાનું જીવન દેશ માટે
સમર્પિત કર્યુંછે. તો તેમનેલાગ્યું કે એમની ચોક્કસ કોઈ દૂરની રૂપરેખા રે (Design) છે. આ લોકોએ ખૂબ વિશ્વાસમાં લઈનેપૂછ્યું, ડૉકટર સાહેબ હવેઆપણા પચાસ લોકો થઈ ગયા, હવેઆપ શું કરશો ? તો ડૉ.સાહેબેકહ્યું કે પચાસ પછી પાંચસો કરીશું. પાંચસો પછી ફરી પાંચ હજાર કરીશું. પાંચ હજારથયા પછી ? હજુ ક્યાં થયા છે? નથી થયા પણ માની લો કે થઈ ગયા તો શુંકરશો ? પચાસ હજાર કરીશું. આમ વધતા-વધતા પાંચ કરોડ સુધી પહોંચ્હોં યો, ત્યારે
તેણેકંટાળીનેપૂછ્યું કે આપ આનું શું કરશો ? તો ડૉકટર સાહેબેકહ્યું કે સંપૂર્ણહિંદુ સમાજનેઅમારે સંગઠિત ક૨વો છે. તેમાંપોતાનું અલગ સંગઠન ઊભુંકરવુંનથી. બધાનેસંગઠિત કરવા છે. આ છોડીનેઅમારે બીજું કોઈ કામ કરવુંનથી કારણ કે આવો સમાજ ઊભો થયા પછી જે થવુંજોઈએ તેઆપોઆપથશે.