એક જ શબ્દ

કેવળ કલ્પનાને આધારે જીવન વિતાવનારતે કુદરત કયારેક તો, એવી નવાજે છે કે ન પૂછ્ધો વાત | એમ એણે રાખ્યું ન હોત તો માષખુસ નનતને! અમૂલ્ય વારસો સેકડો ને હ”નરે વર્ષો સુધી શી રીતે ચાલી શ્રકો હોત ? કયારેક તો એક જ રાખ્દ--જેનું બ્વવહારમાં ખરી રીતે કાંઈ જ સ્થાન ન ગણુાય--એવેોા ગોક જ શખ્દ મળી ન્નય ને એને આધારે માશુસ પોતાનો નૌકાવ્યવહાર ન્નણે પ્રામ કરી ગ્રકે ! હેય એક જ ઢ્ાખ્દ | પાણીમાં ડૂબનારને ત્રરુ પૈસાનું તૂુ' નથી બચાવતું : એના જેવું આ.

હવે ઇં મૂળા વાત ઉપર આવું. મને કુદરતે થોડીક ખએેવમરૂરી, ધણી બધી ધેલક્ઠા, અવ્યવહારુ મૂખ*તા અને ખીજુ બણુ' ધણુ આપ્યું છે. અચતા કડો કે આ ડાલા સ'સારમાં મારી ન્નતને એણે બીન્નના નિશ્ય'ક ઉપયેામ માટે ન્નણુ કે ઊભી કરી છે !

એમાં વળી એણે મતે થોડાક કલ્પનાનો વારસો આપ્યો છે .આસ અ'ધાવેલું જાઈ મહાલય પડી ન્તય્‌, ક ભવ્ય નગર નાશા પામે કે કરોડોના ખચે” બ'ધાવેલે! બ'ધ તૂરેતો થોડાં વષેઈની મહેનતે અને પૈસા ખમ્યે એ વસ્તુશ। ફરીને ઊભી તો કરી શકાય ! ગએમાં ફેરફાર રહે તો પચ શેડો આમ કે થોડૅ તેમ |

પષ્મુ મતોસૃણ્િર્મા રમતું ઝુદરતનુ' હોય તેવું કોઈ સતાન નાશ પામે કે સપૂષ્યુ મનુષ્યત્વ પ્રાસ કરેલ કોઈ નરસિઠ લુસ થાય % સાણુસાઈતી પરાકાણી બતાવનાર કાઈ આત્મા નય, કે કોઈ કલાની જ એર્કાતિક ઉપાસનાને વરેલ વ્યકિત ઊપડી ન્નય, ત્યારે એ ખોટ પૂરવાની માણસોમાં સાક્તિ ભાગ્યે જ હોય છે !

અને કુદરતમાં પણ ભાગ્યે જ હોઈ શકે. એને પચુ રાહ નેવ પડે |

એટલા માટે મે તો ઊંચામાં ઊ'ચો વારસો! ક્લ્પનાને। ગણ્યો છે, અને એ માન્યતાનુ' પૂરેપૂરું મૂલ્યાંકન દુનિયાને ચુકાગ્યું પણુ છે | એમાં જે જીવનબ્યાપી આન'દ છે એને લીધે માષુસ ધારે તો પોતાની જીવનનૌકાને બરાબર માર્ગ ઉપર ડટ્રેરવો શકે છે. કલ્પનાના આ આન'દને લીધે ધણી વખત સને તો] અણુધારી મદદ મળી છે. એટલે હું એવા થાડા અક્રસ્માતાની નોંધ લઉ' તે! એમાં કાંઇ ખાટું નથી. એક દિવસના વાત છે, ફરવા જવાના મારા શોખને લીધે મને કોઈ કોઈ રડીખડી ઝૂપડીમાંથી કાંઇ ને કાંઈ ચીજ મળતી રહે છે. એનગી એક ચીજ એક દિવસ અકસ્માત જ મને મળી મઈ. ડુ'ગરી પ્રદેસ્રના એક એકાંત શિખર ઉપર આવેલી એક ઝૂંપડી ફૂલોથી ચારે તરકઢકાયેલો હૂં નિત્ય સ્તેતો હતો. એનું બારણુ જ્યા? જુગ્મે ત્યારે બંધ ને બધ ! એને હું હમેરાં બધજ ન્તેતોા. દિવસો સુષી આ પ્રમાણે એને હમેશાં બધ ન્નઈ ને એક દિવસ મારી કલ્પનાગ્મે મને કલુ કે, કહી ન કહો, પથા આમાં કાંઈ શેદ દે ! જ્સાસા સતેજ ચઈ. આ તે છે સું: આમાં કોઈ રહે છે કે નહિ: એટલે એક દિવસ મે એનું બારણું ખસેડીને અદર પ્રવેશ કર્યો. ઝૂ'પડીમાં કાઇ હતું નંદ, મતે નવાઈ લાગી. ત્યાં ન્તેયું તો એક તરક ખે ચાર કાગળિયાં પડ્યાં હતાં. કેટલીક વેરયુછેરયુ પડેલો ચોપડટીએ, જવડાંથી ખવાઈ ગયેલાં થેડાંક કપડાં, ને બર્વખરી જેવો જષ્ાતી થોડીક વસ્તુઞ)એ! ત્યાં હતી ! પષુ જણાતું હતું કે દિવસો! પહેલાં વસ્તુઓને કોઈ તજ ગયુ ઉરી ! ગક ફાટેલ ખુરર0 ને ટેબલ પથ્ય ત્યાં પડષાં હતાં. યુદરતી રીતે માંરા પગ તે તરક વળ્ષા. કાઈક સુ'૬2 અક્ષરોમાં એક ઉધાડી પડેલી નૉંધપે।થીર્માં કાંઈક નાંધ કરેલી લાગતી હતી. બણીખરી નોંધ તે પરશચૂરષ્મુ યાદી જેવી હતી. દૂધ લીધાની, શાકતી, પૈસાની એવાં ગવી પરચુર્ષુ વ્યવહારુ વાતો ત્યાં હતી. ગેટલે આંહી' "પ્રાઈક રહેતું હતું એ નકો થયું. એ કાણુ હશે એ ન્નયુવાની જિસાસા બળવાન બની. નોંધપેોયીનાં પાનાં દ્દેર્વતાં રૂર્વતાં છેલ્લાં પાન ઉપર દ૬છિ પડી અને એ ત્યાં ઠેરી ગઈ. કોઈકે મોતીના દાષ્ય”ં જેવા સ્વચ્છ અકરે પોતાની કથની લખો હોય તેમ જષ્યાતું હતું. મે' એ વાંચવા માંડીઃ જેમ જેમ વાંચતો ગમે! તેમ તેમ આશ્ચર્ય થતું ગયું. તાંધ આ પ્રમાણે ઉતી.