ચિત્રકોટ પદ્મભવન મા

મહારાજ ભીષદેવ પાસેથી દામોદર સીધો ચૌલાદેવી પાસ ગયે. એની પટ્ટકુટીની રચના દામે!દરે નાતી સરખી વાટિકામાં એવી રીતે ગોઠવી હતી કૈ આયુષ ને દેવરાજ સિવાય બી”્ન કેઈ ને આ સ્થાનતી હજી ખબર પડી ન હતી. દામોદર ચૌલા પાસે ગયે ત્યારે તે પોતાની રમ્ય સ્વરાવલિમાં લીન હેય તેમ અધ મીલિત નયને શાંત ખેડી હતી.

“દેવી ! મહારાજને પણ શકા તો પડી છે જહેો--' દામોદર પ્રણામ કરીને નીચે બેસતાં જ ખોલ્યે।.

* શાની?”

“% આવે મકૃદગધેધ તમારા સિવાય બીજું કોણ કરે ?”

' ત્યારે તો તમે હવે પાટણુ આવવાના હો ત્યાં હે મણારાજને સત્કારવા આગળથી ૮ પહોંચી ક્નઉં ! ર્નાહેતર્‌ તો મહારાજ મને આંહી જ પકડી પાડરે !' ર

' મહારાજ તો હવે આ ખાજુનું કામ સપૃણું કરીને પછી જ પખમસશે. '

“ આજેવેાષણા તે! થઈ કૈ આવતી કાલે જ મછા-રાજની છાવણી ચાલી નીકળે છે--સિ'ધ તરફ--એનુ' શું?”

દામોદરે ચારે તરફ એક ૬૪િ ફેરવી ધીમેથી કલ્યું: ' મહારાજ તે। અવ'તીનાથને નિહાળવા ત્યાં ચિત્રક્રોટ જવાના છે, એટલે જ આ ઘેષણ્‌ા !'

“ ખૂરેખર ? પણુ અબ્રદપતિને તમે વશ કર્યા એ ખબર ફેલાયેલી છે; નડૂલના બાલપ્રસાદને આવી રીતે નમવું પડયુ તે વાત પણ પ્રસરી ગઈ છે; કૃષ્ણુરાજની વાત પણુ પ્રસિદ્ધ છૅ; એટલે તો હવે માલવરાનના ગુપ્રચરો દરેકે દરેક વાત મેળવવા આકાશપાતાળ એક કરતા હશે--તે વખતે અઃ સાહસ નથી લાગતું, મંત્રીશ્વર ? આવું સાહસ પાગણુપતિ કરે --ને તે પણુ હેતુવિનાનું કરે--એમાં સિટ્દિ શી?”

' છેક હૈતુવિનાનું તો એ સાહસ નથી. અવ'તીનાથની વિધ્રાસભામાં ૯ ને મહારાજ બત્તે જઈ એ છીએ તેમાં આ કારખણ્‌ પણુ ખરું; માલવરાજનું અંતઃકરણ «જ પકડી શકાયું નથી. સિધનું યુદ્ધ ઉપાડયા 1ના છૂટકે નથી. એટલે મહારાન૪# પાટણથી દૂર વનય ત્યારે માલવા કમ વરતશે--ચૅદી, તૅલગણું, કર્ણાટ એ સૌમાં એને રોકાઈ જવાનો સભવ છે કે કેમ--એ જાણવાની «રર તો જે !'

' અને તમે સપડાયા તો ? પાટણનું કોણ ?'

“ તો તમે છે।ડાવવા,આવન્ને--આવરે નાં?' દ્રામાદર્‌ વિનેીદ કર્યા પછી ઘડીભર વિચારમાં પડી ગયે!ઃ “છે તો સાહસ--પણ સપડાયા નહે ને સફળ થયા તો?”

“તો શ?”

“ અવ'તીનાથતી વિદ્યાસભા એ ભારતવષની સ'સ્કારઝોભા છે, દેવી ! મહારાજ એ નિષાળશે ને રાચશે તો અવ'તીનનાથના મહાન પરાક્રમની સ્પર્ધા કરવાને પાટણુને પણુ કવલી: ક ાભરણુની યશઃરેખા કેઈ વખત આંગણે ઉતારવી પડશે. અવ'તીની અદ્ભુત વારાંગનાએ ન્નેઈ ને મહારાજ ભગવાન સોમનાથનું મ દરે પણુ એવું રચવા પ્રેરાશે કે, ન્યાં આવી નતિકાઓ નૃત્ય કરતાં ચદ્રનાથતી ચદ્રિકા જેવી શે।ભી જર્ટે. મારી રીતે ગણું તો, ચેદી અને કર્ણાટનાં આહ્વાન અવ'તીને મળ્યાં છે, એ વિષેની સાચી ૯૪%ક્ત ત્યાંથી મળશે. આટલે નજક આવ્યા છીએ તો આ વસ્તુ પણુ કરી લઇ એ. અગ'તીનાથની વિદ્યાસભા જેવાની મહારાનને ધણા સમયથી ઇચ્છા પણુ હતી. આપણું સેન્ય તો] ધ તરક્ની મજ્સ રાર કરશે. ને કેને ખબર છે / મણારા૦૮ નૅ અવ તનાથ સાથે દ ક્યુદ્ધનાો આનંદ મળે---તેો] પાટણના મહારાજતી રણુયેદ્દાની #ીતિકેલગીમાં એક વધુ તેન્સ્વી પિચ્છ પણુ શે!ભી ઊં ! ' મત્રીશ્વર! તમે પણ ગાથાઓ શ્ચે છો કા?”

“' રચતો: હવે તે કોઈકની ગાથામાં રાચુ' છું ! '

' ત્યારે મને પણુ મન તે। થાય છે--વળી મન પાછું પડે છે--હ' પણુ ત્યાં આવું તો? એ વિદ્યાસભા કહે છે કે છે બ્નેવા જેવી. '

“ એક વાત છે, દેવી ! તમને પ્રિય લાગે તેવી. કતલ દેશની ખે સંદરીએએ અવ'તીનાથની વિધ્યાસભાને આહવાન આપ્યું છે!”

“ ક અમે દીપકરાગ વડે દીપકાર્વાલે પ્રગટાવીએ છીએઃ તમે કાં પ્રગટાવો અથવા ઠારે ! 'આ. . . છા! પછી? સ્વીકાર્યું અવ'તીનાથની વિદ્યાસભાએ ?' ચૌલા ઉલ્લાસથી ખોલી ઊડી.

“ નસ્વીકારે તો અપયશ થાય. સ્વીકારે તો પરાજય થાય. આવતી અમાવાસ્યાએ એ બઅત્તે સુંદરીઓ પ્રત્યુત્તર મેળવવા ચિત્રકોટ પણુ આવે છે !”

“ ત્યારે તો મારે પણ આવવુ છું ! હ પ્રગટ નછિ થાઉ ! ' ચૌલા એકદમ ખોલી ઊડી.

' તમે દેવી ! નીકળવું હોય તો આને મધરાતે જ દેવરાનટ સાથે નીકળી ન્નએ।. ખે દિવસમાં તો આ છાવણી આંહી' નહિ હોય. દેવરાજ ત્યાંતી કેડીએ કેરીનો ળ્નણકાર છે. પણુ જેન્ને, ત્યાં કાંઈ સક્ટ ન પડે ! તમને તો કેઈ ઓળખતું નથી, અને દેવરાજ તે છુપા રહેવામાં પાવરધો છે.'

' તમે કચારે આવમગેો?”

“અમે એક યોજના કરી છે. મણારાજ પાનવાહક છે. હુ' કાસ્મીરના પાપસૃદનકુ'ડનો અવ'તીનાથનો જલવાળક છું ! એ બન્નેને અમે સાષ્યા છે. કાર્તિકસ્વામી પણ ત્યાં છે હે]! 7

' એમ?”

ચૌલા કાંઈક વિચાર કરી રહીઃ “ સત્રીશ્વર! હુ મહારાજના ગોૌરવનું ખ'ડન કરું છું ત્યાં જવાથી, એમ તો નહછિ કહેવાય નાં ? '

“ તમે પોતેજ જ્યાં તમારું ગૌરવ નવી રીતે « સ્થાપો છો અને તમારા ગૌરવનું ધોરણ પણુ સોથી ન્યારું જ છે, ત્યાં કેણુ કહેશે કે તમે ગૌરવ હષ્યું ? માત્ર ત્યાંથી પાછાં તરત દૈવરાન્‍૪ સાથે નીકળીને મણારાજને સત્કારવા સીધાંપાટણ પહોંચી જજે. અમે તો ચ'્રાવતી થઈ ને આવીશું ! મા 'તે સેન્ય :રદારે?--'

* એ કેટલાક મસુભૂમિમાંથી ને કેટલાક પાટણુ મુકામ કરી ખીજ દિવસે વદ્ધિપ'થકથી એમ ખે માગે સિધ ભણી વળગે ! ”

ચૌલાદેવી દેવરાજ સાથે તે રાતે ચિત્રકોટ જવા ઊપડી ગઇ. સકેત પ્રમાણે દામોદર ને ભીમદેવ પષ્ગુ એ પથ તરફ વળ્યાં, જ્યારે બત્ત આડાવળામાં આવેલ અવ'તીનાથના પ્ડયાભવનમાં પહોંચ્યા ત્યારે લગભગ સ'બ્યાસમય થવા આવ્યે હતા, મહારાજ ભામદેવ તા રસરાજવીની આવી અનુપમ વાટિકા આખ રસ્તે જેતા આવતા છતા, પણુ ન્યારે પદ્મભવનના ક હપ્રદેશમાં તેમણુ પ્રવેશ કર્યો, ત્યારે તો એમને લાગ્યું કે એ સદેહે સ્વગ ભૂમિમાં ચાલી રહ્યા હતા. રસ્તા ઉપર અનેક નાનાંમોટાં મીઠાં પાણીનાં ઝરણાં આડાંઅવળાં ખળખળ વહાં રલ્યાં હતાં; ઠેકાણું ડેકાણુ નાની નૈસગિક મુ'જનિકૃ'જને આસપાસના નાના નાના ડગર ઉપર વિસ્તરેલી હતી; ઠેરકેર સુંદર્‌ રીતે રચેલી વાટિકાએ। દેખાતી હતી; રસ્તે રસ્તે લતામડપોા શોભી રહ્યા હતા; સ્થળે સ્થળે શૃક્ષની ડાળે સુંદર હિડાલ ઝૂલી રહ્યા હતા; કોઈનો ભય ન હોય તેમ અનેક હરણાંએ આમતેમ કરતાં હતાં; કેકાષ્વાનેથી વન આખુ ગજવતા મયૂર નાચતા હતા; કેોણુ નનણુ કયાં સંતાઈ રહેલી ગરિક્રિકિલા પોતાના મધુર નાદથી વન આખું ભરી દેતી આલાપ દઈ રહી હતીઃ તો એના આલાપને પણુ રારમાવે એવો કેઈ મધુર ખ્વનિ દૂરદૂરના કેઈ ડુંગર ઉપરની નાની' સરખી વાટિકામાંથી રસળતો રસળતેો આવીને મુસાફરનેમુગ્ધ કરી દેતો છતે.

આવું અદૂભુત દસ્ય ન્નેઈને મહારાજે દામોદરને પૃછચુ, “ દામોદર ! આ ભોજરાજનું પદ્મભવન ?'

' સહારાજ ! હજી તો આપણુ ભાોજરાજના પશ્મભવનની બહારની વાટિકાએ જેઈ એ છીએ !”

' અને પદ્મભવન ?--એ કયાં છે ? એ વળી કેવું ક છે ? ”

“કયા છે એ હમણાં સમન્નશે; અને કેવું છે એ નતેવાથી જણાશે. મહારાજ ! આ જે જુઓ છે તે તો પશ્મભવનની એક કોડી પણ નથી. ”

' દામોદર ! આપણા પાટણુમાં આવું ન થાય ? આપણે ત્યાં તો દુલભસર્‌।વર્‌ છે---”

“ મણારાજ ! ભોજરાજના આ પ&ાભવનમાં સુભાગ્યે કોઈ પણુ ગુમ્ચર, સૈનિક કે રક્ષક રાખવામાં આવતા નથી. આંહી' તા સ્વમદ્રણા કવિએ, શિલ્પીએઓ, સુંદરીઓ, વિધ્યાપતિએ।; ચિત્રકારો, નૃત્યકારો અને દેશવિદેશના પ'ડિતો જ પ્રવેશી શકે છે: એટલે તમે આ પાટણનો નામોચ્ચાર કયો તે કોઇ સાંભળે તેમ તો નથી, પણુ મહારાજ | આપણે દુશ્મનના સ્થળમાં છીએ, એ ભૂલવાનું નથી. આપણે આપણે વેણ ભજવવાનો છે. આપણે જે જેઈ એ છીએ એ હવે ને જઇશું એના પ્રમાણમાં કાંઈ જ નથી.”

_ “વું કહે છે--આ કાંઈજ નથી ?' ભામદેવ આશ્રય પામ્યે।.

' હો, પદ્માભવન ળ્નેઈ ને તમે જ કહેશે; આ તે પદ્મભવત તર% જનારી બહારની સામાન્ય વીચિકાએ। છે.'

એેટલામાં અનેક નાના નાના લીલાછમ ડુ'ગરાસ્માનીવચ્ચે કેઈ મનોહારી રસવાટિકા હ તેવું, મા રિખરોથી શેભી રહેલું, નાતી સરખી સુંદર નગરી નેવું એક સ્થળ મહારાજ ભીમદેવની નજરે ચડયું. ગરૂડ અને સપની ખાગૂતિવાળી અનેક “વનનઓ ત્યાં ફરકી રહી હતી. એ સ્થાન ટેકરીઓની વચ્ચે એવી રીતે આવી રહ્યું હતું કે જનણુ એ એમના ખેળામાં ખેઠુ' હોય; *નણુ કે કોઈએ એને ત્યાં રચ્યું ન હોય પણ સ્વય'ભૂ પર્વ તાંકે જ તે જન્મ્યું હેય.

' પેલું અત્ય'ત મનોરમ સ્થળ શાનું દેખાય છે, દામે।૬2 ? ”

' મહારાજ | એ જ ભેોર્‌ાજનું પદ્મભવન ! '

“ઓહોહો ! દામોદર ! આ તો! નજનણુ અલકા નગરીતી કાઈ આરસની નાજુક પ્રાતિકીતિ હોય--'

' સણારાજ ! આ ભૂમિને પ્રતાપ છે. આંહી ને આવે છે તે કવિ ખની ન્નય છે ! '

“કેમ?

' જુઓને તમે પણ અલ” કાર ને ઉપમાયી વાતો શર કરી દીધી.”

' પણુ આ તે અદ્ભુત છે. આ પહદ્યભવન તું મને જોવા લાવ્યો--તો---

' હું નથી લાવ્યો. તમે જ મને કહ્યુ થતું કે મારે એક વખત મહારાજ ભોજરાજને--એના વિદ્યામદિરમાં હોય એવા નેવા છે ! '

“ પણુ થવે તું મને ન્નેવા લાવ્યો તે! હું તને કહી ૬8 ષ્ુ--'

' શું મહારાજ? દામોદર ભીમદેવના શખ્દે ચમજી ઊઠષો. એને શય લાગ્યે! કે કયાંક એ પેોતાતી નનતને પ્રગટકરી પરિસ્થિતિમાં ગુ'ચવાડે। ન લાવે.

' હુમ્મૂક ખાડમાં પડે; ગજનકે ભલે પ'ચનદ ભેળે; ચેદીને કણુંરાજ છે. આપણુને અવગણુ--*

દામોદર આભો બનીને સાંભળી રલ્ો. એને રાજનની મતેોજત્તિનો આ ફેરફાર આશ્ચર્યકારક લાગ્યો. તેને પસ્તાવે પણુ થયો કે આ રણુધેલા બહાદુર રાજવીને એ શા માટે આ સ્વમ્નસૃણ્તનાં દશને લાવ્યો. એ ઉપાય ચિંતવે તે પહેલાં તો ભીમ ખોલ્યોઃ

“ એ બધા ભલે જેમ ડીક પડે તેમ કરે, મારે તો મારા પાટણુને અલકાનગરી ન્ટેવું બનાવી દેવું છે. મારે ત્યાં સપ્રભૂમિકા પ્રાસાદો રચાવવા છે, સરસ્વતીને વાળીને [વિશાળ સરે1વરરેચના કરવી છે, એમાં કાશ્મીરના કમળે। લાવવાં છે-'

“હા, મહારાજ !”

“ એમાં દામોદર ! ઠેર ટર ચ'દનનાં શક્ષાો વાવવાં છે--અને પાટણના નાગરિકો--'

“યારે નૌકામાં વિહાર કરતા હશે ત્યારે જે ગર્જનકે આવશે--"'

મહારાજ ભીમદેવ સ્વમસ્ષિમાંથી એકદમ પૃથ્વી ઉપર આવી પડયઃઃ “ દામે।દર ! તું ખરેખર, મહાભય'કર છે ! '

“ આપના કરતાં પણુ ?' મંત્રીએ મિત્ર રાજવીને વિને।દ કર્યો.

' ત્યારેનહિ? હું કયાં હતો--ને તું મને કયાં લાવ્યો ? '

' મહારાજ ! આ પદ્મભવન આપને જેવું હતું એટલે દે આપને આંહી' લાવ્યો. પણુ પદ્મભવનના સ્વામીને જીત્યા વિના આપણા પદ્ાભવનની તમે વાતો ન કરે તો જ આપણેઆગળ વધીએ. નહિ તો મહારાજ, આંહી આગળ એવી રચના પડી છે કે વિશ્વકર્મા પણ ચકિત થઈ ન્નય. તે વખતે મણારાજ ! તમે કાંધકે કરી ખેસશે।--તો પદ્મભવન મળશે નહિ, અને પાટણ રહેશે નહિ ! ”

પોતાના મિત્ર નવા મ'ત્રીની વાણી રાજન સાંભળી રહ્યો: ' શક લે ચાલ, ભાઈ ' આંહી” હવે તું કણેશે તેગ્લું જ ખે લીશું. ”

આંહીં આપ પાટણુપતિ નથી. હં મ'ત્રી નથી. હં તા પાપસૃદનક ડનો જલવાયક છું. ”

' થા, બરાબર લે, આગળ ચાલ.”

રા“ન અને મંત્રી અનેક વીથકાઓ વટાવતા આગળ વષ્યા. એમ કરતાં પહ્મભવનના મૃખ્યક્ાર પાસે તેઓ આવી પણોંચ્યા.

એ દરમાં જેવો એમણું પ્રવેશ કયો કૈ તરત ૦ બતન્ન બાજુથી, આરસની ખે પ્રતિમાઓ હોય એવી ખે સુંદરીએએ નતમસ્તકે સવણ પાત્રમાંથી સુગ'ધી જલને તેમના ઉપર અભિષેક ક્યો. રંગીન આરસના સુંદર રસ્તે આગળ ચાલતાં જ એક તર% નમેલી પારિત્નતતની ડાળમાંથી એમના ઉપર પૃષ્પબ્િ થઈ રહી. દામોદરે મહારાજ ભીમદેવતે આશ્ચય ચકત બનતા જઈ કાનમાં કલુ: “ મહારાજ ! આ માન આંહી' પ્રવેશ કરનાર હરેક કવિપ'ડિતને મળે છે. મને મળ્યું, કારણ કે હું આ પવિત્ર જલનો વાહક છું. પણુ હવે જેજે, હ એક જલવાહક છું, અને તમે કવળ તાંખૂલવાહક છે. જ્ેન્ને, ભૂલતા નહિ. આ તમારો પાનને। કર'ડિયો. નહિંતર મહારાજ ! પવાભવન મળશે નહિ--પાટણુ જશે અને બિચારો દામે।તમને આંહી' લાવવાની શિક્ષા ભોગવવા માટે વિ'ષ્યાટવીમાં રવડી રખડી મરશે ! *

મણછારાનજ ભીમદેવે નેત્રની સમસ્યા કરી તેને આગળ વધવા કલ્યુ .

“ આ પારિશ્નત બારે માસ ખીલે છે !' એટલામાં મોહક માદક સુગંધથી એક પ્રકારની અંગેઅ/ગમાં તંપિ અનુભવતાં ભીમદેવે બસે તરકફ્‌ નન્‍૪ર કરી.

દામોાદરે કહ્યુઃ “એ તો! ચદનવીથેકા છે. આ ખન્ને ખાજુ ઊભાં છે તે ચદનનાં *ક્ષો છે. એના ઉપર ચડાવેલી નાગરવેલમાંથી મહારાજ ભે।જદેવની તાંખૂલવાહિની સુંદર પાન રાંધી રહી છે. જુઓ--”

ભામદેવે યાં દણિ કરી તે સુંદર રત્નજડિત પાનધાટના સુવણ પાત્રમાં એક દાસી પાન ગેહવી રહી છતી.

થોડે દૂર જતાં કલહસના અવાજથી જણે અ્તાનિત ચતું હોય એવું એક સુંદર નાનું તળાવ દેખાયું. તેમાં અનેક કમળે। બિડાતાં હતાં અને પોયણાં ખીલતાં હતાં. ડું ગરાએમાંથી આવવું પાણીનું ગુમ ઝરણુ સોનેરી ધુધરીઓવાળી આરસની એક સ્થ ભકા ઉપરથી નીચે કુ'ડમાં પડતાં, કલહ સના નવો અવાજ આવતે હતો. એટલામાં ને ડંગરાએના ખોળામાં પશદ્મભવન પોતે ખેડુ” ઉતું તે ડુ ગરાએ આવ્યા. ત્યાં જવા માટે લાલ ર'ગીન આર્સનાં સો! સોપાનની પરપરા આગળ શોભી રહી હતી. દરેક સોપાનની બન્ને બાનુ ફૂલોથી લચી રહેલ ફૂલછે।ડ હતા. દરેક ફૂલછોડ ઉપરનાં ફૂલો એકખીન્નથી રંગમાં જુદાં પડતાં હતાં; પણુ સમગ્ર રચના ઇન્દ્રધનુનો આખેટબ દેખાવ આપી રહી હતી. ફલછે।ાડની પાસેના નાના આરસનાજલમુ'ડ ઉપર સુવણ દીપિકામાં રત્નજડિત સુગ'ધી તૈલપાત્રે। મૃકચાં હતાં.

ભીમદેવ અને દામે।દર[પહ્માભવનનાં સે।પાન ચડવા લાગ્યા. અત્યાર સુધી આખ રસ્તે એમણે ને નિહાળ્યું હતું એનાથી અહીં એમણે જુદી જ રચના નિહાળી.

અત્યાર સુધી કેઈ માનવ દેખાતું ન હતું. પ્રકુતિ જ ન્નણેૅ એકલી પોતાનું નેસંગક રૂપ આકાશી દર્પણુમાં ન્નેતી, પૃ*વી ઉપર્‌ સૃતેલી પડી હતી. આંહી કદરત ગૌણુ થઈ રહી “તી, અને માનવસમૂથ પ્રધાનપદે હતે.

દામોદર અને ભીમદેવ બત્તે સોપાનની પરપરા ચડીને એક વિશાળ ચતુખ્કોણાકૃતિઃમેદાનમાં દાખલ થયા. આ મેદાનની ચારે તરફ વનસ્પાતિઆચ્છાદિત નાનકડી કૃત્રિમ ટેકરીઓ આવી રહી તી, અને એ દરેક ટેકરી ઉપર એક નાની સુંદર આફર્સની છત્રી ઊભી હતી. છત્રીના શિખર ઉપર લાલ પ*થરમાંથી ક્રેતરી કાઢેલો નય કરતે! મયૂર લતો. એ મયૂરની કલગીને સ્થાને શ'ખામૃતિ સુગ'ધી તેલથી ભરેલું કોડિયું મૂકેલું હતુ". દામોદર સભાસ્થાનને હજી "ખાલી નઇ ને એક તરક ચાલોને હમેશાં જ્યાં પેલા જલવાણકને ઊભવાનું હતુ ત્યાં ઊભો રહી ગયો. એની પાસે જ ભીમદેવ મહારાજ માથા ઉપર્‌ પાનને! કર ડિયો રાખી તાંખૂલવાહક બનીને ઊભા રહ્યા.

તેઆ પાતાના સ્થાન ઉપર ઊભા ન ઊભા, એટલામાં ચારે તરફથી સભાજનેો આવવા લાગ્યા. દામે।!દરે મહારાજ ભીસદેવને નેત્રપલ્લગીથી એ બતાવ્યું. મ'ડપતી ચારે તરફ્થી ધીમેધીમે, સોનેરી નૃપુરને। ઝ'કાર આવવા લાગ્યે।. એક પછી એક અનુપમ સુંદરી આવતી ગણ, અને મહારાજ ભીષદેવજભા હતા તે પખમૃણેથી થોડે દૂર રહીને તે તે હામે સભ।મંડપમાં ચારે તરફ પોતપોતાનું સ્થાન લેતી ગધ. દરેકે રેશમી પરિધાન ધારણ કર્યાં થતાં. દરેકના કંઠમાં મોતીની માળા શે।ભી રહો હતી. એમણે કેશગુ'ફનમાં મૂકેલાં ૨1જચ'પાના ફૂલના પરેમલથી આખું સથાન મહેકી ઊઠૅચુ,

કોઈ દેવસૃણિની 'તણું અપ્સરાઓ ( હેય તેમ તેએ। ત્યાં ઊભી રહી. એટલામાં એક તરફના :'ગરની છત્રી ઉપરથી શ ખનાદ થયે।. તત્કાલ સભામડપની ચારે બાજ ઊભેલી સુદરાઓએ ના જમણે હાથ લાંખે। કર્યો. મહારા2૪ ભીમદેવના આશ્ચર્યનો પાર રલ્યો નહિ. લ'કાની મેરી સનેરી રૂપેરી છીપમાંથી તૈયાર થયેલી નાની સુંદર શખાકૃતિ વાટિકા દરેકના હાથમાં શૈભી રહી. મહારાજ આ રું હશે એમ અનુમાન ડરે, ત્યાં સ્ફટિકમણિના કૂપમાંથી દરેકની વાઢટિકામાં સુગ'ધી તેલ રેડતી એક નારી સભામ'ડપમાં ફરી વળી.

મહારાજે દામોદર તરક ન્નેયું. દામોદરે ધીમેથી કહ્યું: “' મહારાજ ! આ તા અદ્‌્ભૃત દશન છે. હમણાં સં છે ત ખૃખર પડરી. ' ર

દામેોદરને પ્રશ્ન કરતા મહારાજતી નજર એટલામાં સામેના ૬સ્ય ઉપર સ્થિર થઈ ગઈ.

મણારાજ ભોજદેવના સિ'હાસનની સમક્ષ એક અનુપમ લાવણ્યવતી યૌવના આવીને ઊભી હતી.

“એ કેણુ? ' ભીમદેવે નેત્રપલ્લવીથી પૃછયું. દામે।દરે ધીમેથી કહ્યું: “એ જ પેલી કુતલ દેશની સુંદરી લાગે છે.

જેણું આઠ્વાન આપ્યું છે તે?'' હા,' દામે।દરે વધારે ધામેથી જવાબ વાળ્યે।

મહારાજ ભીમદેવ એ અનુપમ લાવષણયઝરતી અપ્સરા નેવી સુ'દરીને નિહાળી રહલા. આ સ્થાન એનાથી વધુ સુદર હતું કે આ સ્થાનના સોન્દય' કરતાં એ વિશેષ હતી તે કહેવું મુશ્કેલ હતું. દામોદરની સચના છતાં, ભીમદેવથી ખોલ્યા વિનતા રહેવાયું નહિઃ “ દામોદર ! આ તે! ભાઈ !-આ તો મને કેઈઈ એન્દ્રનલિક સ્વપ્નની રચના લાગે છે !'

દામોદર જવાબ આપે તે પહેલાં મુ'તલની સુ'દરીએ વાતાવરણુને ન્નણે જગાડતો] હેય એવે। અનુપમ સ્વર ઉપાકગો હતો.

આખુ વાતાવરણ સ'ત્રમુગ્ધ બન્યું હોય તેમ શાંત ને સ્થિર બની ગયું.

એક પળમાં તો નતિકાના આરેહઅવરેણે ન્નણે

સૌને પરવશ બનાવ્યાં હોય તેમ લાગ્યું.

દામોદર ને ભીમદેવ સાંભળી રહ્યા.

સભામડપની સુંદરીએ નતમસ્તકે જમણે હાથ લ'બવીને હાથમાં દી[પિકાઓ ધારીને શાંત સ્થિર ઊભા રહી.

નતિકાના સુસ્વરેની રમણીય છટા વધતી ચાલી. એક વધ્રારેં પળ ગઈ ને સોને લાગ્યું કે એમના શ્વાસો[ચ્છવાસમાં જણુ કાંઈ પ્રવેશ! રહ્યુ છે. ભામદેવે દામેદદર તરક્‌ જેયું. દામોદરે શાંતિથી કહ્યુઃ “ મહારાજ ! એ તો દીપકરાગ છે !'

સુંદરીની રમ્ય સ્વરાવાલિ નન્‍ેમજેમ આગળ વધી, તેમતેમ પેલી શાંત સ્થિર ઊભેલી સુ'દરીએ કાંઈક અસ્વસ્થ થવા લાગી. દામે।દરને લાગ્યું કે પોતાનું શરીર તપ થાયછે. મહારાન ભીમદેવે શિર ઉપર ધારેલો કર'ડિયો જરાક હાલ્યો. દામોદરે એ ન્નેયું: “ જેબજ્ે--મહારાજ ! એને સ'ભાળન્ને ને ચારે તરફ એક ૨ર કરો લો. '

મહારાજ ભીમદેવે ચારે તરક દૃષિ કરી. ડું ગર ઉપરની ઠત્રીમાં નતનત કરતા મયૂરતી ફ્લગીમાં એક દીપક પ્રગટવયો. ભીમદેવ આશ્ચર્યચકિત નયને એ તરક જ્નેઈ જ રલ્રો. એટલામાં તો શિખર ઉપર એક પછી એક દીપક પ્રગટવા માંડયા. પોતે ને સોા।પાનની પર'પરા ચડીને આંહી' આવ્યા હતા, તે તરક ભીમદેવની નજર પડી. સોપાનની બાજીની સુવણ દીપિકાએ એક પછી એક પ્રગટતી આવતી હતી. ખાસપાસ નજર કરી તો પાસે ઊભેલ એક સુ'દરીના જમણા હાથમાંના દીપકપાત્રની ન્યાત સળગીઃ તરત તેની પાસેની ખીજ સુ'દરીના હાથમાં રહેલો દીપક પ્રગટયો. મહારાજ નન૪ર કૈરવતા ગયા. કેઈ ન્નદુઈ અગ્નિકિર્ણુ ન્નણે દીપકને સ્પરીને તેમને પ્રગટાવતું હેય તેમ એક પછી એક દીપક પ્રગટતા ગયા. થોડીવારમાં તો સભાર્થાન ઝળાંઝળાં થતા પ્રકાશમાં નાહી ર્વ.

ભીમદેવ મણારાજ આશ્રયથી મંત્રમુગ્ત્ બની ગયા. સભાસ્થાનની ચારે તરફ ઊભેલી સુ'દરીઓના હાથમાં સુગંધી તૈલના દીપકે પ્રગરીને તેમના વદનને કાંઈક અવણ નીય શોભા આપી રલા લતા. એકાએક શ'ખષ્વનિ થયે।. સૌ ઝ'૬રીએ।નાં મસ્તક નીચાં નમ્યાં. પાછળના ડુંગરની આરસની પગદડીએથી મહારાજ અવ'તીનાથ પોતે આવતા નજરે પડયા.