નવી પ્રન્ન નવી રચના

કટલીક વસ્તુઓ કોઇ દિવસ ₹#દ થતી નથી. કટલીક વસ્તુઓ %્રાઈ દિવસ જુવાની ન્નણુતી નથી. નવરચના કરવા મથનારે આ આ વસ્તુઓને પરિચય સાધવાતો હોય છે. જે એ કોયડાનો એ ઉકેલ લાવી શકે તે જ એ નવી સમર્થ પ્ર'કનના જન્મ માટે શકય એવી ભૂમિકા તૈયાર કરી શકે. અતિ ઉત્સાહી માણુસોનું' એક વસ્તુ પ્રત્યે લક્ષ્ય દોરવું ધટે છે કૈ ભૂમિકાતી તેયારી વિના કેઈ પણુ રચના સ્થાયી બની શકતી નથી.

આપણે એક ઉદાહરણુ લઈએ. આપણી ગાતિએ એ એક વખતે આપણા સાસથ્યને વ્યકત કરવાને બળવાન દુગ' હતો. આને ઝે જ ગાતિએઓ આપણી નબળામાં નબળી કડી બની રહેલ છે. આતે ઉકેલ શે।? ત્ઞાતિઓનુ અસ્તિત્વ શા માટે હતું--અને હવે આને શા માટે ન જેઈ એ ?

જોઈ પષ્યુ થનગની રહેલા લોહીવાળા જાવાન પાસે આતો જવાબ તૈયાર છેઃ “ દું જ્ઞાતિમાં માનતો નથી. જ્ઞાતિઓ જવી જેઈ એ એનાથી આપણી એકતા સિદ્ધ થઈ શકતી નથી--' વગેરે.

આજે આપણે ત્તાતિઓને કેઈ પણુ વિશિષ્ઠ ગુણુ ધરાવનાર એકમ તરીકે નઈ શકતા નથી, અને એવી રીતે એમનું અસ્તિત્વ રહ્યું નથી, એ જ આપણા વિતિપાતનુ મુખ્ય કારણુ છે. જાતિઓને ભીધે આપશે! વિનિપાત થયે! નથી; થઇ શકે નહિ; જે વિશિષ્ટ ગુણુનેઉત્કર્ષ સાધવા માટે એ એકમ ધડવામાં આવ્યું હતું, તે મૂળ પ'થને! ત્યાગ કરવાથી જ સાતિએ અરસપરસના દેોષદર્શન માટે ને કલહ માટે બાકી રહો છે. અને તેથી મૂળ હેતુ પર લક્ષ્ય આપી એની સિદ્ધિ માટેનો માર્ગ નિર્માણુ ન કરતાં નને આપણે માત્ર સ્ાતિઓના કાોલાહુલમાં જ આપણી બધી નવરચનાશક્તિ વેડષ્દી નાખીએ તો આંપણુ કદાચ સ્ાતિઓને નાશ કરી શકીએ--પણુ નાશ કરીને કેઈ પરિણામ ન લાવી શ#ીએ. એટલે એ નાશને લીધે ઉત્પન્ન થયેલી જગ્યામાં ખીશ*ન એવા જ અર્થાયી અંતે હેતુ વિનાના કાયે પોતાને યગ મૂકવો રલો.

આ વસ્તુસ્થિતિને વધારે સપણ કરવા માટે એક ઉદાહરષણુ લઈ એ. એક ત્તાતિ ધારે કે સોના ઉપર કારીગરીને। ધ'ધો વર્ષોથી ચલાવે છે. મુદરતી રીતે એ ધ'ધા ઉપર એ ઝુટુ બનતો નાનામાં નાને છેોકરે। ને કાબૂ ધરાવતો હશે તે પણુ અસાધારષુ હશે. એ વિરિણ તત્ત્વ ન ગુમાવવું હોય તો એ વિશિષ્ટતા પૂરતી અમુક મર્યાદા સ્વીકારવી રહી. એ મર્યાદા તે જ્ઞાતિ. એ તત્ત્વ સ્થાયી છે--એને ૬૬વસ્થા નથી. પણુ પધારો કે એવું બન્યું કરે એ જ જ્ઞાતિમાં એક છે।કરે। બીત્ન ધ'ધામાં રસ લે છે--તો શું થાય? એ વખતે સ॥ાતિએ એ ન્‍૮ મર્યાદાને વિશાળ બનાવવી ન્નેઈ એ. જે એ પ્રમાણું એ ન બનાવી શકે તો એ કોઇ દિવસ જુવાન કે પ્રાણુવાન ન ઉતી એમ જ કહેવાય.

સાતિસ'સ્થાએએ વિશિષ્ટ ગુણુ।ના ઉત્કર્ષ માટે જે મર્યાદા ને જે વિશાળતા બતાવવાં ધરે એ બતાવવાં એમાં એમની મહત્તા રહી છે.

જ્યાં જ્યાં સાતિઓનુ' બ'ધન આવા કેઇ અથ પરત્વે વિશાળ ખને ત્યાં ત્યાં સાતિ વધારે પ્રાણુવાન બતે છે. પણુ જેવી રીતે આજે એક સ્ાતિ, ટાઇંપિસ્ટ, પોસ્ટમેન, કલાક, દરજીધ'ધે! કરનાર, મોચી, મોટર ડાઈવર, સા્ધકલીસ્ટ, ચાવાળો! અને એવા સઘળા પ્રકારની બ્યક્તિઓને પોતાનામાં ગણાવવાનું' અભિમાન લે છે અતે ખરી રીતે એમાંનો કેઇ એમને! નથી, તેવી રીતે એ પોતાની મર્યાદાને સાચવવાની શત્તિરાખે છે, અતે એ મર્યાદા સાચવવાનુ' એની પાસે કોઈ કારણુ નથી % કોઇ હેતુ પણુ નથી. આવી રીતે હેતુ, કારણુ, ખ્યેય, ક્રે વિશિષ્ટત્વની ઉપાસના વિના જે મર્યાદાએ રાખવામાં આવે છે એ સર્યાદાઓઆએ ગ્મેમના મૂળ ગુષ્યુને ખોયો છે ને નવા જમાનાને એક પષુ ગુખુ કેળવ્યો નથી. એટલે આજે ધણી ખરી સ્તાતિએ-એ હજરો ધ'ધા કરનારા હુશ્નરે। જત્તિવાળા માણુસોનું નિરથક સ'મેલન હોઈ એ નિરર્થક ખતી રહેલ છે.

અથવા એમની સાથકતા એકાદ ઢગધડા વિતાતી ચૂટણીમાં “ આપણી ત્તાતિતા છે હે '-એવા શખ્દો વડે પ્રજ્નશકિતતો હોસ કરવા પૂરતી જ રહી છે.

આ પરિસ્થિતિમાં ત્તાતિભ'ગનો માગ લેવાય તે જે વિદવળતા પ્રેરિત હોય તો એ પણુ એટલે! જ નિરથક છે.

વિશિષ્ટ ગુણુત્કષ, વૈજ્ઞાનિક પરિશુદ્ધિ અને.એક ન સમજી શકાય એવી આંતરઆક્ષ'ણુની સૂચક માગદશના--એ ત્રણેતો સમન્વય સાધવા માટે જે સાતિએ। પોતાની મર્યાદાને વિશાળ નહિ કરે, અને જે નવરચનાવાદીએ આ પષ્યેય લક્ષ્યમાં રાખ્યા વિતા આંધાળેયા ભૂસકા મારશે-એ સધળા જ પ્ર'ળકીય નવરચતામાં શરીરનો, મનને અતે ગુણુ।તો અપક્ષ લાવશે.

પેવળ તવીનતાની ખાતર કરેલ મર્યાદાલોપનો કાંઈ અથ નયી. કેવળ પ્રાચીનપ્રથા પ્રમાણું મર્યાદા નનળવવાને। પણુ કાંઈ અથ નથો.

પેટાસ્ઞાતિએ વડે કેઈ હેતુ સરતો નથી, માટે એમણે જવું જનેઇએ. અખિલ ભારતવર્ષીય-એ એક વિશેષણુ પછી-બીજુ પેટાન્ઞાતિનુ' કોઈ પણુ વિશેષણુ અશક્ત અવસ્થાના એકરાર નેવું ગણુવું જઈ એ.

સાતિઓ પોતાના ચિર'જવ તત્ત્વનું મર્યાદાથી રક્ષણુ કરી, એને વૈજ્ઞાનિક પરિશુદ્ધિના લાભ આપેઃ અતે એના અચિર”“જવ, માત્ર સમયધમે સ્વીકારેલા તત્ત્વને, ફેં૪ી દઈ પોતાની વિશાળતા સર્જવે. તો જ એ રહી શકશે, તો જ એમણે રહેવુ' જેઈ એ.સવ'ભક્ષી કાલ જ્ઞાતિએને ભક્ષી નય એ અક્સોસનો વિષય નથી. સ્તાતિએ। પોતપોતાની વિશિષ્ટતા ખોઈ જે પરાધીનતા સ્વીફારશે એ અકસેસસનો વિષય છે.

પ્રનનના ઉત્કર્ષની સાધનામાં ત્તાતિઓનતી નવેસરથી પરિશુદ્ધિ એ આવશ્યક તત્ત્વ બની રહેશે.

ઉપર જે “ આંતર આકર્ષણુની સૂચક માગ દશના ' એમ કહ્યું છે એ વસ્તુ થોડી વધુ વિચારણાને અતે વેજ્ઞાનિકબળ નેવી જષ્યાશે. એક જ દાખલે લઈ એ. વિજ્ઞાનના માપ અને પ્રમાણુના ભાનથી નદિ, પણુ, જેને આપણુ કેવળ “ હથોટી ' કહીએ એ હથોાટીના બળથી આપણુ ધણુ કારીગરે વૈજ્ઞાનિક પરિશુદ્ધિને પણુ ટકર મારે એવું કામ આપી રકે છે. એવી ઉથોટી એ એક પ્રકારની પ્રમાણુભાનની સહજ ખનેલી શક્તિ છે. વિલાયતના એક રગરેજનતી વાત છે કે, એની ચપટી ચપટી રંગ લઈ ને મિશ્રણુ કરવાની કલાએ એને અદ્ભુત રગરેજ બનાવ્યો હતો. પણુ ન્યારે એણ જ એનું પ્રમાણુ શોધીને રંગ બનાવવાને પ્રયત્ન કયો ત્યારે એ તદન નિષ્ફળ ગયો ! જ્ઞાતિઓ આવા વિશિષ અધિકાર માટે અસ્તિત્વમાં રહે એ સમજ શકાય તેવી વાત છે. પણુ એના એ અસ્તિત્વમાંથી વિજ્ઞાનનો ઇન્કાર કે ઉપેક્ષા કરવાની *ૃત્તિ જવી ન્નેઈ એ. અને ક્ષુલ્લક લોકાચારી વિષયે।ના જવન પર્યત ચલાવાતાં યુદ્ધો જવાં જેઈ એ.