બિહારમાં નીતીશકુમાર સરકારે જાતિગત વસતિગણતરીના આંકડા ગાંધીજયંતીના રોજ જાહેર કર્યાં તેના તરત જ રાહુલ ગાંધીએ ટ્વિટ કરી લખ્યું કે જાતિઆધારીત ગણતરીથી જાણવા મળે છે કે ત્યાં ઓબીસી, એસસી અને એસટીની વસતિ 84 ટકા છે.
રાહુલ ગાંધીએ લખ્યું, “કેન્દ્ર સરકારના 90 સચિવોમાં માત્ર 3 ઓબીસી છે, જે ભારતનું માત્ર 5 ટકા બજેટ સંભાળે છે. આથી ભારતના જાતિગત આંકડા જાણવા જરૂરી છે. જેટલી વસતિ એટલો હક – એ અમારી ટેક છે.”
રાહુલ ગાંધીનું ટ્વીટ રાષ્ટ્રીય જનતા દળના અધ્યક્ષ લાલુપ્રસાદના ટ્વીટ સાથે મળતું આવે છે. તેઓ લખે છે, “જેટલી સંખ્યા એટલી ભાગીદારી.” લાલુ પ્રસાદે કહ્યું કે જો વિપક્ષી ગઠબંધન ‘ઇન્ડિયા’ સત્તામાં આવશે તો, રાષ્ટ્રીય સ્તર પર જાતિગત વસતિગણતરી કરવામાં આવશે.
જાતિગત સર્વે વિશેનો જે રિપોર્ટ સામે આવ્યો છે, તેમાં એ સ્પષ્ટ છે કે 28 પાર્ટીઓવાળું વિપક્ષી ગઠબંધન ‘ઇન્ડિયા’ આનો ઉપયોગ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીને સત્તામાંથી બહાર કરવા માટે ચૂંટણીઅભિયાનમાં જરૂર કરશે.
વિપક્ષી ગઠબંધન કેન્દ્ર સરકારને ઘેરવા માટે ઓબીસીના પ્રતિનિધિત્ત્વનો મુદ્દો ઉઠાવશે અને તે 2024ની ચૂંટણીમાં ભાજપની હિંદુત્ત્વની રાજનીતિને માત આપવામાં એક હથિયાર તરીકે કામ આવશે. સૌથી મહત્ત્તવપૂર્ણ વાત એ છે કે આ મુદ્દા પર વિપક્ષી ગઠબંધનમાં સૌથી મોટી પાર્ટી કૉંગ્રેસનો બિહારમાં આરજેડી, જેડીયુ અને ઉત્તર પ્રદેશમાં સમાજવાદી પાર્ટી સાથે સારો તાલમેલ છે.
શાસનમાં પછાત અને દલિતોની ભાગીદારી સુનિશ્ચિત કરવાનો જે સંકલ્પ રાહુલ ગાંધીનો છે, તે તેમના પિતા રાજીવ ગાંધીથી અલગ છે. વર્ષ 1990માં લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા તરીકે રાજીવ ગાંધીએ મંડલ કમિશનનો રિપોર્ટ લાગુ કરવાનો વિરોધ કર્યો હતો. આ રિપોર્ટ બાદ જ વડા પ્રધાન વી. પી. સિંહે નોકરીઓમાં ઓબીસી માટે 27 ટકાની અનામત લાગુ કરી હતી.
રાજીવ ગાંધીએ ત્યારે સરકારી નોકરીઓમાં પંસદગી માટે જાતિની જગ્યાએ યોગ્યતાની વકાલત કરી હતી. જોકે ગરીબો અને વંચિતોના નેતા તરીકે રાહુલ ગાંધી એક નવા અવતારમાં સામે આવ્યા છે. તેમણે કૉંગ્રેસ પાર્ટી સત્તામાં હતી ત્યારે ઓબીસીને તેમનો હક ન અપાવી શકી તે વિશે દુખ પણ વ્યક્ત કર્યું છે અને કહ્યું કે તેઓ આ વચન પૂરું કરશે. બિહારમાં ઓબીસીની મોટી વસતિ હોવાથી કૉંગ્રેસ અને વિપક્ષી ગઠબંધન ‘ઇન્ડિયા’ની અન્ય પાર્ટીઓને ભાજપે આક્રમક રીતે ઓબીસી કાર્ડ વાપરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરી છે. સોમવારે જારી કરવામાં આવેલા જાતિઆધારિત સર્વેના આંકડા પણ આ વાતનો પુરાવો આપે છે.
રિપોર્ટ અનુસાર બિહારની વસતિમાં 63.13 ટકા ઓબીસી છે, જેમાં 36.01 ટકા અત્યંત પછાત વર્ગ, 27.12 ટકા પછાત વર્ગ સામેલ છે. આ સિવાય 19.65 ટકા અનુસૂચિ જાતિની વસતિ છે. સર્વે મુજબ રાજ્યમાં સામાન્ય જાતિની વસતિ 15.52 ટકા છે, જેમાં બ્રાહ્મણ, રાજપૂત, ભૂમિહાર અને કાયસ્થ સામેલ છે. આ જાતિઓ વિશે માનવામાં આવે છે કે તે મોટા પાયે ભાજપનું સમર્થન કરે છે. જોકે આ 15.52 ટકામાં મુસલમાનોની લગભગ 5 ટકા જાતિઓ પણ સામેલ છે, જેનો અર્થ કે બિહારમાં અપરકાસ્ટ હિંદુઓની સંખ્યા લગભગ 10 ટકા છે.
દેશની સૌથી જૂની પાર્ટી કૉંગ્રેસનો સૌથી મોટો ચહેરો એવા રાહુલ ગાંધીએ હિંદી પટ્ટીનાં એ રાજ્યોમાં ઓબીસીની ભાગીદારીને પ્રમુખ મુદ્દો બનાવ્યો છે, જ્યાં ચૂંટણી થવાની છે. આ રાજ્યોમાં મધ્ય પ્રદેશ, છત્તીસગઢ અને રાજસ્થાન સામેલ છે.
મધ્ય પ્રદેશમાં પોતાની તાજેતરની ચૂંટણીરેલીમાં રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું હતું કે જો તેમની પાર્ટી સત્તામાં આવશે તો રાજ્યમાં જાતિ સર્વેકરવામાં આવશે. વિપક્ષી ગઠબંધન ‘ઇન્ડિયા’ની પાર્ટીઓ વચ્ચે આ સામાન્ય ધારણા છે કે ઉત્તર પ્રદેશ, મધ્ય પ્રદેશ, રાજસ્થાન અને છત્તીસગઢ જેવાં રાજ્યોમાં ફેલાયેલી એક મોટીને વસતિ બિહારની મદદથી સમજી શકાય એમ છે. તેઓ અર્થ છે કે આ રાજ્યોને સમજવા માટે બિહારનો જાતિગત સર્વે ઘણો મદદ થઈ શકે છે.
‘ઇન્ડિયા’ ગઠબંધનના સમર્થક સોશિયલ મીડિયા પર સવાલ કરી રહ્યા છે કે કેન્દ્ર સરકાર આર્થિક રીતે પછાત વર્ગને 10 ટકા અનામત કેમ આપી જ્યારે તેમની વસતિ માત્ર 10 ટકા જ છે? સમર્થકોનું માનવું છે કે રાજ્યમાં ઓબીસીની વસતિ 63.13 ટકા છે, જ્યારે તેમને માત્ર 27 ટકા અનામત મળી રહી છે. સોશિયલ મીડિયા પર કેટલાક લોકો આને એ રીતે પણ જોઈ રહ્યા છે કે ભાજપ, અપર કાસ્ટ હિંદુઓને ફાયદો પહોંચાડવા માટે ઓબીસીને દબાવી રહ્યો છે.