વિશ્વ પર્યટન દિન (અંગ્રેજી: World Tourism Day) સપ્ટેમ્બર ૨૭ના દિવસે સમગ્ર વિશ્વમાં ઉજવવામાં આવે છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્ર વિશ્વ પ્રવાસન સંગઠન (UNWTO : યુનાઈટેડ નેશન વર્લ્ડ ટુરિઝમ ઓર્ગેનાઇઝેશન) દ્વારા સીધી દેખરેખ હેઠળ તમામ સભ્ય દેશોમાં ઉજવવામાં આવે છે.આ દિવસ ઉજવવાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય અને પ્રવાસન કેન્દ્ર વચ્ચે એક સેતુ બનાવવાનો છે. આ ઉપરાંત પર્યટનની સામાજિક, સાંસ્કૃતિક, રાજકીય અને આર્થિક વૃદ્ધિમાં ઉપયોગિતા વિશે વિશ્વમાં જાગરુકતા ફેલાવવાનો પણ આ દિવસની ઉજવણી માટેનો એક હેતુ છે.
દ્વિતિય વિશ્વ યુદ્ધની સમાપ્તિ પછી વિવિધ પ્રકારની આર્થિક પ્રવૃત્તિઓના વિસ્તરણ સાથે વિશ્વભરમાં પ્રવાસનક્ષેત્રમાં પણ વિસ્તરણ થયેલ છે. આ પરિસ્થિતિમાં યાત્રા સાથે સંકળાયેલ વિવિધ સંસ્થાઓ, વ્યક્તિઓ અને ગ્રાહક વર્ગના સંયોજનથી બન્યા આંતરરાષ્ટ્રીય ટ્રાવેલ એજન્સીઓના સંગઠનની સંસ્થા ખાતે વિશ્વભરમાં પ્રવાસનો ઉપયોગ, વિકાસ અને વિસ્તરણ વિવિધ દેશો દ્વારા આર્થિક વિકાસ અને નાણાકીય આવક તેમ જ ખાસ કરીને યોગદાન બાબતે એક વિશિષ્ટ પ્રતિષ્ઠાન રચાયેલ છે. પર્યટન પ્રવૃત્તિઓ મજબૂત કરવા માટેના હેતુથી સંયુક્ત રાષ્ટ્ર વાર્ષિક કોન્ફરન્સ સમયે આ સંસ્થા સભ્ય દેશોમાં વિવિધ મુદ્દાઓની વિગતવાર ચર્ચા-સમીક્ષા દ્વારા ખાસ યોગદાન આપે છે.
પર્યટનના મહત્વ અને લોકપ્રિયતાને ધ્યાનમાં રાખીને વિશ્વ પર્યટન દિનની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. લોકોને જાગૃત કરવા યુનાઈટેડ નેશન્સ વર્લ્ડ ટૂરિઝમ ઓર્ગેનાઇઝેશન દર વર્ષે વિશ્વ પર્યટન દિવસમાં વિવિધ થીમ્સ હોય છે. સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ 27 સપ્ટેમ્બર, 1980 ને વિશ્વ પ્રવાસન દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કર્યું.
લેવામાં આવ્યો હતો 27 સપ્ટેમ્બરનો દિવસ વિશ્વ પર્યટન દિવસ માટે પસંદ કરવામાં આવ્યો હતો કારણ કે 1970 માં આ જ દિવસે વિશ્વ પર્યટન સંગઠનનું બંધારણ સ્વીકાર્યું હતું.પર્યટન ક્ષેત્રે વૃદ્ધિ થઈ રહી છે. પર્યટન મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર વિદેશી પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં પણ વધારો થયો છે. 2018 માં એક કરોડ પાંચ લાખ પ્રવાસીઓ ભારત આવ્યા. વિદેશથી આવેલા પર્યટકો દિલ્હી, મુંબઇ, ચેન્નાઈ, આગ્રા અને જયપુરની મુલાકાત લેવાનું પસંદ કરે છે.
ચાલો તમને જણાવી દઈએ કે મોંઘી સફરના મામલે ભારતે યુએસ અને ચીનને પાછળ છોડી દીધું છે. વર્લ્ડ ટ્રાવેલ એન્ડ ટૂરિઝમ કાઉન્સિલના અહેવાલ મુજબ,
વર્ષ 2018 માં દેશના જીડીપીમાં પ્રવાસ અને પર્યટનનું 9.2% યોગદાન છે. ખર્ચાળ પ્રવાસ અને વેકેશનના કેસો ભારતમાં ભારતીયો વિશ્વમાં મોખરે છે અને ભારતીય લોકો અન્ય દેશોની તુલનામાં વ્યવસાયિક મુસાફરીમાંં 5% વધુ ખર્ચ કરે છે. વિશ્વ મુસાફરી અને પર્યટન પરિષદ વિશ્વભરમાં ખાનગી ક્ષેત્રના પર્યટનનું નિરીક્ષણ કરવું. આ સંસ્થા દરેક દેશમાં મુસાફરી અને પર્યટનના જીડીપીના યોગદાનને શોધી કાઢે છે.
ઘરેલું મુસાફરી વધુ ગમે છે
ભારતમાં, 2018 માં સૌથી વધુ એક્પેંસિવ હોલીડેસ (ખર્ચાળ રજાઓ) ઘરેલુ મુસાફરીમાં ખર્ચવામાં આવી હતી, જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય પર્યટન દ્વારા 13% યોગદાન આપવામાં આવ્યું હતું. ગયા વર્ષે તેની તુલનામાં ભારતીય પ્રવાસન ક્ષેત્રે રાષ્ટ્રીય સ્તરે 6.7% અને વૈશ્વિક સ્તરે 3.9% ની વૃદ્ધિ નોંધાવી છે. મને લાગે છે કે ભારત મોંઘી મુસાફરી પર છે. બહાર જતા દેશોમાં વૈશ્વિક નેતા તરીકે ઉભરી આવ્યો છે.
ભારતીય પ્રવાસીઓ માટે 5 પ્રિય સ્થાનો
દેશો: જમ્મુ-કાશ્મીર, ઉત્તરાખંડ, રાજસ્થાન, હિમાચલ પ્રદેશ, કેરળ